Thermostaten en zoneregeling
Christiaan Doolaard Expert cv-ketelsBijgewerkt op:9 januari 2024
Handmatig of programmeren
Op de thermostaat zie je hoe warm het is in huis en stel je de temperatuur in. De thermostaat geeft dit door aan de cv-ketel. Met een kamerthermostaat regel je de temperatuur in de belangrijkste ruimte van je huis.
Er zijn 3 soorten thermostaten:
- De handmatige thermostaat.
- De klokthermostaat.
- De slimme thermostaat.
Met de handmatige thermostaat stel je alleen de huidige temperatuur in.
Klokthermostaten kun je programmeren. Ze regelen automatisch het aan- en uitschakelen van de verwarming. Zo is het 's ochtends bij het opstaan al lekker warm in je huis.
Een thermostaat wordt vaak al 'slim' genoemd als je hem met een app bedient. Sommige thermostaten zijn zelfprogrammerend. Die leren je dagschema. Of je kunt er slimme radiatorknoppen op aansluiten. Deze verwarmen elke kamer apart.
Aan-uit-, OpenTherm- of merkspecifieke aansluiting
Bijna alle thermostaten koop je met verschillende aansluitingen. Waar je hem op aansluit, bepaalt welke variant je nodig hebt.
Er zijn 3 aansluitingen:
- Aan-uit: voor stadsverwarming of oudere cv-ketels.
- OpenTherm: bijna alle ketels ondersteunen OpenTherm. Zie dit als de opvolger van aan-uit. Het is comfortabeler en zuiniger.
- Merkspecifiek: sommige cv-ketelfabrikanten kiezen voor een eigen aansluiting in plaats van OpenTherm. Een cv-ketel of thermostaat met zo'n aansluiting past niet op een product van een ander merk. Vaak wel met een verloopstuk.
Sluit liever geen aan-uit-thermostaat aan op een moderne ketel. Dan verstoor je de moduleerfunctie. De ketel werkt dan onnodig vaak op vol vermogen, tenzij je de aanvoertemperatuur verlaagt. Een modulerende thermostaat aansluiten op een oude aan-uit-ketel werkt niet. Sommige thermostaten kun je zowel via aan-uit als OpenTherm aansluiten. Het is belangrijk dat je de draadjes op de juiste manier met de ketels verbindt.
Aan-uit-thermostaten
Het nadeel van aan-uit-thermostaten is dat ze alleen aan de cv-ketel doorgeven dat hij moet branden. Maar niet hoe hard. De ketel draait dan op vol vermogen tot de ruimte waarin de thermostaat hangt op de ingestelde temperatuur is. Op dat moment gaat de ketel uit.
De ketel werkt zo niet handig. Het hoog rendement (HR)-principe werkt niet bij het branden op vol vermogen. Dit nadeel verklein je door de aanvoertemperatuur op je cv-ketel lager in te stellen. Door temperatuurschommelingen is het comfort bij aan-uit-thermostaten soms minder.
Lees meer over de energiezuinigheid van de cv-ketel.
OpenTherm en moduleren
Een moderne cv-ketel kan moduleren. Dat betekent dat de cv-ketel meestal op een lager pitje brandt en soms op vol gas. Zo stook je comfortabeler en zuiniger dan met een oude ketel die alleen aan of uit kan. Moduleren gaat beter via OpenTherm of bij sommige merkspecifieke aansluitingen dan met een aan-uit thermostaat.
De thermostaat leert hoe snel je huis opwarmt en rekent uit welk vermogen daarvoor nodig is. Zo kan hij de woning op temperatuur houden terwijl de cv-ketel op laag vermogen brandt.
Cv-ketels die volgens de OpenTherm-standaard werken, kunnen ook modulerende thermostaten van andere merken aan. Een merkspecifieke aansluiting van de ketelfabrikant biedt soms extra functies. Bijvoorbeeld het weergeven van uitgebreidere storingscodes.
Welke ketels zijn geschikt zijn voor 'Open Therm'-verwarming?
Slimme thermostaten
Zogenoemde 'slimme' thermostaten bedien je meestal met een app. Ze zijn soms zelfprogrammerend. Dan leert de thermostaat je weekritme. Hij is uit te breiden met slimme radiatorknoppen of aan te sluiten op je slimme meter. Deze technieken besparen energie, maar het geeft vooral gemak.
Niet elke slimme thermostaat werkt even goed. Dit blijkt uit onze test slimme thermostaten. Inclusief een enquête onder gebruikers.
Zoneregeling
Je kunt ook zones of kamers apart van elkaar verwarmen. Dit heet zoneregeling. Zo verwarm je niet je hele huis op basis van de temperatuur in de woonkamer. Dit geeft extra comfort en soms levert het ook energiebesparing op. Bijvoorbeeld omdat je alleen de werkkamer verwarmt, zonder dat je de woonkamer ook meestookt.
Zoneregeling kan met sommige cv-ketels en met kleppen in de verwarmingsbuizen. In combinatie met 1 of meerdere extra thermostaten. Zo houd je 2 of meer ruimtes apart van elkaar op de gewenste temperatuur met één cv-ketel.
Een zoneregelset vraagt wel om een extra investering. Een installateur kan vertellen of jouw cv-ketel hiervoor geschikt is. Er is ook een moderne manier die je in bijna elk huis kunt toepassen. Dit is een slimme thermostaat die je uitbreidt met slimme radiatorknoppen.
Slimme radiatorknoppen
Slimme radiatorknoppen of radiatorthermostaten meten de temperatuur bij iedere radiator. Ze draaien hem zelf open of dicht. Zo stel je de gewenste temperatuur in. Of zelfs een weekschema voor elke radiator of kamer. Dit kan meestal met de bijpassende app. Deze app praat ook met de centrale thermostaat en stuurt zo de cv-ketel aan.
Het koppelen van slimme radiatorknoppen kan niet bij alle slimme thermostaten. De Honeywell Evohome en Tado slimme thermostaat zijn de bekendste waarbij het kan. Die ondersteunen ook OpenTherm.
Reken wel op ongeveer €60 tot €75 per slimme radiatorknop. Het is nog prijziger en lastiger te installeren als je oude radiatorknop geen cijfers heeft (1 t/m 5). Dan moet je het ventiel erin (laten) vervangen door een zogenoemd thermostatisch exemplaar.
Stadsverwarming
Bij stadsverwarming kun je ook je een (slimme) thermostaat gebruiken. Je hebt dan geen eigen cv-ketel. Wel zo handig, want ook bij stadsverwarming verspil je energie en geld als je de verwarming altijd aan laat staan.
Sluit de thermostaat aan op de centrale cv-klep in de meterkast. Zo zie je op welke kamertemperatuur je de stadsverwarming hebt ingesteld. Bij radiatorknoppen kun je vaak alleen maar raden.
Weekprogramma's, zoneregeling en bediening op afstand zijn ook mogelijk bij stadsverwarming. Vraag een installatiebedrijf of thermostatenfabrikant naar de mogelijkheden bij jou thuis.
