TikTok, bescherm kinderen beter!

Als je weet wie Megan Thee Stallion is, dan is de kans groot dat je een meisje in de leeftijd van 12 tot 15 bent of kent. Ze is momenteel de populairste artiest op TikTok. De app waarmee vooral meisjes filmpjes maken, plaatsen en die van anderen bekijken.

Waar je vroeger met cassettebandjes in je slaapkamer stond te playbacken voor de spiegel (ik was een best wel overtuigende David Bowie), ‘lipsync’ je nu online en deel je het met de hele wereld. De kinderen hebben erg veel plezier, en de filmpjes zijn leuk en vaak aandoenlijk.

Risico's toegang tot internet

De Engelse cabaretier James Veitch zei ooit treffend dat het internet ons toegang tot alles en iedereen geeft, maar alles en iedereen ook toegang verschaft tot onszelf. Jongeren zijn steeds vaker, langer en op jongere leeftijd online. Uit cijfers van het CBS blijkt dat 95% van de jongeren tussen de 12 en 25 jaar iedere dag gebruik maakt van het internet.

Natuurlijk kent het internet veel positieve kanten en zorgt het voor veel gemak en plezier. Toch is het belangrijk om de risico’s te kennen. Het grootste risico? TikTok leeft van de data van de kinderen, maakt er gerichte profielen van en verkoopt deze aan adverteerders. Op deze manier kun je als kind worden gemanipuleerd.

Pervers verdienmodel

Wij vinden dat bedrijven hun beste beentje voor zouden moeten zetten en zeggen: wij ‘volgen’ de data van kinderen niet.

Hoewel de privacywet (AVG) voorschrijft dat platforms ‘specifieke bescherming’ moeten bieden aan kinderen, laat de wet grotendeels in het midden hoe ze dat precies moeten doen. Slechts 2 artikelen in de wet gaan over dit onderwerp. Daarin staat alleen iets over de ouderlijke toestemming en de verplichting van platforms om duidelijk te zijn over welke persoonsgegevens ze verzamelen en hoe ze die verwerken.

Privacywet onvoldoende

Wij vinden dat dit volstrekt onvoldoende is. De ouderlijke toestemming is meestal kinderlijk eenvoudig te omzeilen, en ook niet de oplossing.

TikTok is bedoeld voor kinderen van 12 jaar en ouder, maar wie heeft er toen hij 8 of 10 was niet gelogen over zijn leeftijd? Bovendien kun je van kinderen niet verwachten dat ze kunnen overzien wat de gevolgen zijn van hun toestemming voor het verzamelen van hun gegevens.

Onvoldoende bescherming tegen verborgen advertenties

Uit onderzoek blijkt dat TikTok kinderen en tieners onvoldoende beschermt tegen verborgen advertenties en mogelijk schadelijke inhoud van video’s. Zo dagen populaire influencers hun vaak jonge volgers uit om content te creëren rondom specifieke producten. Het is een pervers verdienmodel. Kinderen vormen een bijzonder kwetsbare groep, en dienen daarom veel beter beschermd te worden tegen deze data-roofpraktijken van TikTok.

Consumentenbond komt in actie

TikTok beschermt jongeren dus niet genoeg tegen verborgen advertenties en mogelijke schadelijke inhoud. De voorwaarden zijn vaak onduidelijk, incompleet, misleidend en dubbelzinnig. Ze zijn bovendien oneerlijk, want ze pakken vaak alléén positief uit voor TikTok zelf. Dat is onverenigbaar met de specifieke bescherming waar de privacywet over spreekt.

Extra regels nodig

Daarom zijn wij in actie gekomen. Wat ons betreft zouden er van kinderen helemaal geen marketingprofielen gemaakt mogen worden. Persoonlijk adverteren is uit den boze: bedrijven kunnen prima adverteren rondom content die voor kinderen is bestemd. Er zijn dus extra regels nodig.

Wij hebben het Europese samenwerkingsverband van toezichthouders (de EDPB) en de Autoriteit Persoonsgegevens met klem gevraagd hiervoor te zorgen, en samen met 17 andere Europese consumentenorganisaties een klacht ingediend tegen TikTok.

Basisregel (data) roofvrij

Op het gebied van voedselveiligheid hebben we afgesproken dat mensen niet zomaar mogen doodgaan aan voedselvergiftiging. Daardoor hoeven we niet bij elke hap te bepalen hoeveel risico we willen lopen. Het is toch ondenkbaar dat je bij de aankoop van elke tros bananen een vinkje zet dat er wat jou betreft geen hormoonverstorende bestrijdingsmiddelen in mogen zitten?

Het is de hoogste tijd dat er ook voor platforms een basisregel komt waaraan ze hoe dan ook moeten voldoen: gegarandeerd (data)roofvrij.