Over de betrouwbaarheid van kroonprinsen en bedrijven

Veel bedrijven deugen, veel ook niet

De meeste mensen deugen, dat geloof ik graag. Al spelen omstandigheden, zoals Rutger Bregman in zijn boek met dezelfde titel mooi beschrijft, hierbij een grote rol. Geldt dat ook voor organisaties? Dat hangt af van de mensen die er werken. Of ze gevoelig zijn voor factoren als ontevreden aandeelhouders, financiële resultaten en eigenbelang, en of ze elkaar erop aanspreken als iemand afwijkt van de fatsoensnormen en (erger nog) regels en wetten.

Er zijn gelukkig heel wat bedrijven die deugen, maar ook heel wat organisaties die zo nu en dan de regels overtreden. Ik geloof daarom niet in zelfregulering, want in moeilijke tijden sneuvelen de hogere waarden als ‘de klant centraal’ en ‘ethisch zaken doen’ vaak als eerste.

Bedrog is van alle tijden

Niet ver van het centrum van Delft, vlakbij de oude Calvé-fabriek en achter een koffiehuis, bevindt zich tussen hoge bomen een graf van een Franse koning. ‘Hier rust Louis XVII’, staat er in de indrukwekkende grafsteen gebeiteld. Deze Louis was de zoon van de eind 18^e eeuw onthoofde Lodewijk XVI en zijn vrouw Marie Antoinette.

Hoewel tijdgenoten en ooggetuigen ervan overtuigd waren dat de toen nog maar 6 jaar oude prins in zijn cel was overleden, stonden er in de jaren erna overal op de wereld mannen op die beweerden de ‘Dauphin’ te zijn. Het jongetje zou op miraculeuze wijze in een wasmand aan zijn bewakers zijn ontkomen. Tientallen zelfverklaarde kroonprinsen maakten aanspraak op de Franse troon, waarbij ze grootmoedig slechts een deel van het koninklijk vermogen opeisten. Hieronder bevonden zich mensen uit Afrika en Zuid-Amerika die aantoonbaar nooit hun continent hadden verlaten.

Serieus

Slechts een van de zelfverklaarde troonpretendenten, die in Delft in ballingschap leefde, werd serieus genomen. Zo serieus zelfs, dat koning Willem II de kosten van het graf voor zijn rekening nam toen de man (die gek genoeg nauwelijks Frans sprak) plotseling was overleden.

Bijna 200 jaar lang bezochten geëmotioneerde koningsgezinden het graf, om de kroonprins eer te bewijzen. Vanaf de tweede helft van de twintigste eeuw kwamen ze in overvolle bussen die speciaal voor Louis de afslag Delft namen.

Bedrieger

Pas in 1998 maakte DNA-onderzoek duidelijk dat er een bedrieger in het graf ligt. Forensische instituten vergeleken deeltjes van het haar en de beenderen van de vermeende kroonprins met haarmonsters van de 2 zusters van Marie-Antoinette. Er was geen match. Sterker nog: het bleek te gaan om ene Karel Wilhelm Naundorff, een Duitser die rond 1800 al bekend stond als een fantast. Het graf is er nog, maar de parkeerplaats voor de bussen is inmiddels opgeheven. (Meer weten? Lees Deborah Cadbury’s ‘de verdwenen koning van Frankrijk’.)

De geschiedenis leert dat bedrog en manipulatie onlosmakelijk zijn verbonden met menselijk gedrag. En ook al ‘deugen’ de meeste mensen en bedrijven doorgaans, dat biedt geen enkele garantie. Lees eerdere versies van deze rubriek maar eens door. Of het nu gaat om levensmiddelenbedrijven, banken, tech-giganten, verzekeraars, reisorganisaties of incassobureaus. Consumenten worden met enige regelmaat misleid, bij de neus genomen en soms zelfs ronduit bedrogen en opgelicht.

Wanpraktijken

Wat goed dus dat we toezichthouders als de ACM hebben die wanpraktijken aan de kaak stellen en soms forse boetes uitdelen aan manipulerende en bedriegende bedrijven. Zo heeft de ACM recent een onderzoek aangekondigd naar misleidende duurzaamheidsclaims en greenwashing, strijdt zij tegen verborgen kosten bij vliegreizen en pakt zij louche incassobureaus keihard aan. Dat kan de ACM alleen maar doen omdat zij zich baseert op feitelijke informatie, met behulp van gedegen onderzoek door vakbekwame professionals. Een soort forensisch instituut op het gebied van consumentenrecht dus.

Omdat de Consumentenbond en de ACM beide streven naar eerlijke en transparante markten, hebben we al jaren een samenwerkingsovereenkomst op basis waarvan we zoveel mogelijk de handen ineenslaan. Deze overeenkomst hebben we eerder deze maand met 5 jaar verlengd, want we zien dat het loont om informatie met elkaar te delen. Bedrijven denken inmiddels wel 2 keer na voordat ze de wet overtreden. Mocht zich binnenkort ene Lodewijk XVIII inschrijven bij de Kamer van Koophandel met discutabele plannen, dan is hij vast gewaarschuwd…