icon-menu logo_footer preds symbol-afrader symbol-bestekoop symbol-besteuittest

Hoe werkt de vermogensbelasting?

De vermogensrendementsheffing wordt ook wel spaartax, vermogensbelasting of box 3-heffing genoemd. Allemaal benamingen voor de belasting over je vermogen. Gelukkig wordt niet iedere euro belast. Maar het berekenen van de belasting is wel een uitdaging.
Carola van Dorp

Carola van Dorp   Expert belastingaangifteBijgewerkt op:8 maart 2024

belastingaangifte-maart

De vermogensrendementsheffing is de officiële benaming voor de belasting over je vermogen. De Belastingdienst verwacht dat je met dit vermogen (spaargeld en beleggingen) een bepaald rendement haalt. Over dit (veronderstelde) rendement heft de Belastingdienst in 2023 32% (2024: 36%) belasting.

Veranderingen in belasting op vermogen

De afgelopen jaren zijn er een aantal wijzigingen in de belasting op je vermogen geweest. Op deze pagina vertellen we je alles over de overgangswetgeving die vanaf 2023 geldt, maar ook in 2021 en 2022 al toegepast mocht worden. Deze wetgeving geldt in elk geval tot 1 januari 2027.

Wil je meer weten over de rekenmethode die van 2017 tot en met 2022 van toepassing was? In het artikel ‘Vermogensbelasting 2022 en eerder’ vind je meer informatie.

Wil je meer weten over gevolgen die de uitspraak van de rechter heeft over de oneerlijke belasting over vermogen? Lees dan het artikel ‘Veranderingen vermogensbelasting’. Hier vertellen we je alles over de uitspraak, het bezwaar en de compensatie over de belastingjaren 2017 tot en met 2020. Ook staan we stil bij de vragen over de aangifte 2021.

Inmiddels is er ook een voorstel uitgewerkt voor de belasting na 2027. Het nieuwe kabinet moet hier nog mee aan de slag. Dus de plannen kunnen nog volledig veranderen. Meer informatie over deze toekomstplannen vind je in het artikel ‘Toekomst vermogensbelasting’.

Wat valt er onder vermogen?

Onder vermogen vallen alle bezittingen en schulden die je hebt. Denk hierbij aan:

  • Betaal- en spaarrekeningen.
  • Contant geld.
  • Effecten, zoals aandelen, obligaties en crypto’s.
  • Vakantiewoning, een pand dat je verhuurt of ander onroerend goed.
  • Vorderingen, geld dat je hebt uitgeleend aan iemand.
  • Je aandeel in het vermogen van de Vereniging van Eigenaren (VvE).
  • Schulden, geld dat je van iemand hebt geleend of facturen die je nog moet betalen.
  • Saldo van je creditcard.
  • (Persoonlijke) leningen.

Het huis waarin je woont en roerende goederen zoals je auto, kunst, caravan of inboedel vallen niet onder het begrip vermogen. Ook schulden of vorderingen van de inkomstenbelasting op de Belastingdienst mag je niet meetellen.

Peildatum

De Belastingdienst werkt met de peildatum 1 januari. Het vermogen dat je op 1 januari bezit telt mee voor de berekening. Krijg je net in december een groot bedrag gestort? Dan kan het zijn dat je daardoor (meer) belasting betaalt. Zelfs als je dit bedrag op 3 januari weer uitgeeft. Voor de aangifte over 2023, die je in 2024 doet, ga je uit van de waarde op 1 januari 2023. De peildatum van 1 januari 2024 geldt voor je aangifte over 2024.

Belastingvrij sparen 2023

Belasting-infographic-vermogenbelastingKllik op de afbeelding voor een vergroting

Grens vermogensbelasting 2023

Gelukkig hoef je niet gelijk belasting te betalen als je meer bezittingen dan schulden hebt. Er is namelijk nog een vermogensvrijstelling. Dit heet het heffingsvrije vermogen. Voor 2023 is de vrijstelling €57.000 (voor fiscale partners het dubbele, €114.000). Spaar je groen en/of beleg je groen? Dan is dat bedrag voor maximaal €65.072 vrijgesteld. Heb je een partner? Dan mag je de vrijstelling verdubbelen. 

Schuldendrempel

Je schulden mag je niet helemaal meetellen. Er geldt voor 2023 namelijk een schuldendrempel van €3400. Heb je een fiscale partner? Dan is de drempel €6800. Wat overblijft is de schuld die meetelt voor box 3. 

Belastingvrij sparen 2024

In 2024 is de vrijstelling €57.000 per persoon. Gelijk aan 2023. De schuldendrempel verandert wel. En gaat van €3400 naar €3700 per persoon. De vrijstelling voor groene spaar- of beleggingsfondsen gaat omhoog naar €71.250 per persoon (voor partners €142.500). Maar deze wordt waarschijnlijk in 2025 verlaagd naar €30.000 per persoon.

Rendementsgrondslag en belasting berekenen 2023 en 2024

In de belastingaangifte 2023 geldt de nieuwe rekenmethode. Dit wordt ook wel overbruggingswetgeving genoemd. De Belastingdienst gaat uit van de werkelijke verdeling van je vermogen. Je vermogen wordt verdeeld in 3 groepen. Spaargeld, overige bezittingen en schulden. Onder overige bezittingen vallen alle bezittingen behalve het spaargeld. Onder spaargeld valt sinds 1 januari 2023 ook contant geld en je aandeel in het eigen vermogen van de Vereniging van Eigenaren (VvE). 

Fictief rendement

Voor elk van deze groepen is een eigen fictief rendement bepaald. Dit is anders dan in de oude heffing. De percentages zijn:

Categorie vermogen Fictief rendement 2023 Fictief rendement 2024
Spaargeld 0,92% 1,03%*
Overige bezittingen 6,17% 6,04%
Schulden (na drempel) 2,46% 2,47%

* De percentages voor spaargeld en schulden over 2024 zijn voorlopig. Deze worden pas rond februari 2025 definitief vastgesteld. 

We leggen de berekening van de vermogensbelasting uit met een voorbeeld. We lichten dit voorbeeld daarna verder toe.

  1. In de nieuwe methode vermenigvuldig je eerst de waarde per groep met het percentage. De uitkomst van de eerste 2 groepen tel je bij elkaar op. De uitkomst van de schulden mag je eraf halen. Dit is het berekende fictieve rendement.
  2. Vervolgens neem je het totale vermogen (bezittingen verminderd met de schulden na de drempel) en haal je de vrijstelling er van af. Dit is de grondslag sparen en beleggen, ook wel rendementsgrondslag genoemd.
  3. Als je samen aangifte doet, mag je het vermogen verdelen. Alle verdelingen zijn toegestaan, zolang je samen maar 100% aangeeft. 
  4. Deel daarna de grondslag sparen en beleggen van ieder door het totale vermogen. Dit is jouw aandeel in het vermogen dat belast wordt. En wordt uitgedrukt in een percentage.
  5. Vermenigvuldig het berekende fictieve rendement van stap 1 met het aandeelpercentage uit stap 4. Zo bereken je het voordeel sparen en beleggen. Over dit voordeel betaal je 32% (2024 36%) belasting.

Voorlopige aanslag te laag

Heb je over 2023 een voorlopige aanslag ontvangen? Dan is de kans groot dat je moet bijbetalen als je aangifte doet. In de voorlopige aanslag is rekening gehouden met verwachte rente over spaargeld. De rente over je spaargeld is in 2023 harder gestegen dan verwacht. Hierdoor komt de definitieve rente waarschijnlijk een stuk hoger uit. En daardoor ook de belasting over je vermogen.

Anti-misbruikbepaling in 2023

Een nieuwe toevoeging in 2023 is de 'peildatumarbitrage'. Deze is ingevoerd om misbruik te voorkomen. Door bijvoorbeeld (een deel van je) beleggingen eind december te verkopen en begin januari weer te kopen, bespaar je belasting. De vermogensbelasting wordt dan berekend tegen het spaartarief. Dit gedrag vindt de overheid onwenselijk. Daarom is er een nieuwe bepaling bij gekomen.

Tussen het moment van verkoop van de beleggingen en het moment van aankoop moet minimaal 3 maanden zitten. Dit hoeft alleen als 1 januari binnen die periode valt. Bij minder dan 3 maanden verschil ziet de Belastingdienst de opbrengst van je aandelen op je spaarrekening toch als beleggingen. En betaal je het hoge tarief. Tenzij je kunt aantonen dat het gaat om zakelijk handelen.

Dit geldt ook voor het tijdelijk aangaan van meer schulden rondom 1 januari.

Lees meer over het omzeilen van de peildatum in box 3.

Vermogensbelasting bij beleggen 

De nieuwe methode is vooral voordeliger voor mensen met in verhouding veel spaargeld. Over het spaargeld betaal je bij de nieuwe methode minder belasting. Dit is ook eerlijker als je kijkt naar het rendement dat je over het spaargeld krijgt. Al wordt het belastingtarief voor spaargeld ook hoger als de spaarrente toeneemt.

Ben je alleen en heb je bijvoorbeeld €150.000 op je spaarrekening staan? En ga je hiervan €50.000 beleggen? Dan stijgt de belasting over je vermogen van €107 (cijfers 2023) naar €681. Een stijging van €574.

Kijk ook naar de opbrengsten

Heb je nu €150.000 op een spaarrekening staan? Bij een rente van 2% levert dat €3000 op. Ga je hiervan €50.000 beleggen en is het verwachte rendement bijvoorbeeld 4%? Je vermogen levert door de beleggingen meer rendement op:

  • €100.000 spaargeld met 2% levert €2000 op.
  • €50.000 beleggen tegen 4% levert €2000 op.

Totale opbrengst €4000. Dat is €1000 meer dan bij €150.000 op een spaarrekening. De hogere opbrengst maakt in dit voorbeeld de stijging van de vermogensbelasting goed.

Lees meer over:

Nieuwe regels en de familiehypotheek

Moet ik bezwaar maken?

Veel mensen zijn het niet eens met deze belastingregels. Of het nodig is om bezwaar te maken hangt af van je persoonlijke omstandigheden. Hierdoor kunnen we geen algemeen advies geven om wel of geen bezwaar te maken. Maar als je vindt dat de belastingregels niet eerlijk zijn, dan is het mogelijk om bezwaar te maken. Bijvoorbeeld omdat je werkelijke rendement lager is dan het fictieve rendement volgens de huidige belastingregels. Al meerdere belastingplichtigen hebben over eerdere jaren gelijk gekregen van de rechter omdat het werkelijke rendement lager is dan het fictieve rendement.

Ook kun je bezwaar maken om je rechten niet kwijt te raken. De nieuwe methode houdt consumenten en belangenorganisaties flink bezig. Hierdoor lopen er al verschillende rechtszaken tegen de nieuwe belastingregels. De kans is aanwezig dat de uitspraak van deze procedure alleen geldt voor mensen die bezwaar hebben gemaakt. Net als bij het zogeheten Kerstarrest het geval was.

Tip: Als je samen aangifte doet, moet je wel allebei een bezwaar indienen. Het zijn voor de Belastingdienst namelijk 2 verschillende belastingnummers.

Bezwaar maken 2023

Het is alleen mogelijk om bezwaar te maken tegen een definitieve aanslag. Op dit moment zijn er nog geen definitieve aanslagen over 2023 verzonden. Dit kan pas als er aangifte gedaan is in het voorjaar 2024.

Voorlopige aanslag 2023

Tegen een voorlopige aanslag kun je geen bezwaar maken. Je kunt alleen online je voorlopige aanslag aanpassen.

Standpunt Consumentenbond box 3

Je hebt geen recht op compensatie over de jaren 2017 tot en met 2020 als je geen bezwaar hebt gemaakt tegen de aanslag. Dit werd met Prinsjesdag 2022 bekend gemaakt. Hier zijn wij het niet mee eens en daarom zijn we een claim gestart.

Op dit moment richt onze claim zich op rechtsherstel voor de gedupeerden die over de periode 2017-2020 geen bezwaar hebben gemaakt. Hierbij is het doel om alsnog rechtsherstel te realiseren voor deze groep.

Nieuwe wetgeving

Wij zijn momenteel niet van plan om actie te ondernemen tegen de wettelijke regels van het rechtsherstel. Ook niet tegen de overgangswetgeving, de nieuwe rekenmethode. Hiermee bedoelen we de inhoud van de regels zelf. Zoals het fictieve rendementspercentage over de beleggingen. Dit komt omdat de belastingregels van de nieuwe methode voor iedereen anders uitpakken.

De Consumentenbond is er voor iedereen en daarom kunnen wij niet opkomen voor individuele situaties. Ook kunnen we je niet adviseren of je bezwaar moet maken. Neem hiervoor contact op met een belastingadviseur.

Heb je de afgelopen jaren belasting betaald over je vermogen en geen bezwaar gemaakt? Of wil je op de hoogte blijven van de vorderingen? Meld je dan vrijblijvend aan.

Schrijf je in voor onze gratis e-mails

Blijf op de hoogte van nieuws, acties en tips. Zo bespaar je geld, voorkom je een miskoop én weet je wat jouw rechten zijn als consument.
In onze privacyverklaring lees je hoe we omgaan met je persoonsgegevens en e-mails voor je personaliseren. Afmelden kan altijd.
Artikelen binnen Zelf belastingaangifte doen