Duurzamere vis: zo kies je in de viswinkel

Wat is duurzamere vis? 

Anders dan bij vlees, denken veel consumenten bij vis niet zo snel aan duurzaamheid. Vis komt ‘zo uit de natuur’ en 'dus zal het wel goed zijn'. Dat is een misvatting.

Houdt de visser of kweker rekening met de natuur en het milieu? Dan is een vis duurzamer. Er wordt dan bijvoorbeeld niet meer vis uit zee gehaald dan erbij komt. Ook veroorzaakt de vangst zo min mogelijk schade. En er wordt zo gericht mogelijk op bepaalde soorten gevist, zodat de bijvangst beperkt blijft. 

Hoe verantwoord een bepaalde vis in de winkel is, verschilt per vissoort, herkomstgebied en vangst- en kweekmethode. Je kunt maar van een paar vissoorten zeggen dat ze altijd of nooit duurzamer zijn. Voor de meeste vissoorten wisselt die informatie regelmatig. Dit is afhankelijk van waar, wanneer en hoe hij gevangen of gekweekt is.  

Hoe kies je duurzamer?

• Let op keurmerken: voor vis zijn dat het MSC-keurmerk voor wildgevangen vis. En het ASC-keurmerk voor gekweekte vis. Ook vis zonder keurmerk kan trouwens duurzamer zijn. Van vrijwel elke vissoort zijn duurzame en wat minder duurzame varianten te koop. 
• Koop duurzamere soorten: dit zijn haring, forel, mosselen, oesters, Schotse of Noorse zalm, Noordzeekrab, wijting. 
• Koop vaker bijvangst-vis: namelijk grauwe poon, schar of steenbolk (steenwijting).
• Vermijd niet-duurzame soorten: dit zijn in ieder geval paling, kabeljauw, sliptong, rog, blauwvintonijn, gamba’s, zeebaars en zeeduivel. Koop deze alleen als ze een MSC- of ASC-keurmerk hebben.
• Eet niet te vaak vis: voor je gezondheid is het advies om 1 keer per week vis te eten, bij voorkeur vette vis. Vaker vis eten wordt niet aangeraden. De nadelen voor je gezondheid en het milieu zijn dan groter dan de voordelen. 
• Check het zelf: kijk in de VISwijzer, download de app of kijk op Good Fish. Voor de check heb je nodig: vangst- of kweekmethode, wetenschappelijke naam en het herkomstgebied. Deze informatie hoort in de viswinkel of viskraam op het kaartje te staan. Staat het er niet? Vraag dan de verkoper om deze (verplichte) informatie.

• Download de checklist Zo kies je duurzamere vis

Vis en het milieu

We weten meestal weinig over de duurzaamheid van vis. En over de schadelijke effecten van de visserij en viskweek. Of waar je op moet letten als je duurzame vis wilt kopen. In Nederland eten we daarom nog steeds vis die gevangen of gekweekt is met milieuschade. En dat is jammer, want de problemen in de visserij zijn groot. 

Problemen in de visserij

Vis is één van de laatste voedingsmiddelen die we nog voor een groot deel uit het wild eten. Wereldwijd zijn 3 miljard mensen afhankelijk van visvangst voor hun voedselvoorziening. De visserij kent allerlei problemen, waarvan dit de belangrijkste zijn: 

• Overbevissing: volgens de Food and Agriculture Organization (FAO, 2020) is bijna 80% van de wateren ter wereld overbevist. Wereldwijd wordt 34% van alle visbestanden overbevist, en voor 60% zit de visserij aan de limiet.
• Bijvangst: dat is vis die onbedoeld in het net belandt. Vaak wordt die teruggegooid, maar de overlevingskans is klein. 
• Schade: bepaalde vangstmethodes, zoals sleepnetten of lijnen, zorgen voor ellende. Zoals verstrikte vogels, dolfijnen en zeeschildpadden. Of verwoesting van de zeebodem. 
• Vervuiling: ook het kweken van vis heeft nadelen, bijvoorbeeld omdat bij de kweek mest en medicijnen in het milieu terechtkomen. Of als het voer voor kweekvis is gemaakt van overbeviste of niet-beheerde soorten.

Onderzoek naar viswinkels en viskramen

Visverkopers zijn verplicht om hun klanten informatie te geven over de vissoort, herkomst en vangst- of kweekmethode. Want dan kun je als consument een duurzame keuze maken.

Bij 99% niet in orde

Wij onderzochten of viswinkeliers zich aan die regels houden. Dat blijkt niet het geval: de verplichte etikettering gaat bij 99% van de onderzochte winkels en kramen mis. 

• Bij 94% ontbrak de verplichte informatie over de wetenschappelijke naam van de vis.
• Bij 90% ontbrak de informatie over de vangst- en kweekmethode.
• Bij 76% ontbrak correcte informatie over het herkomstgebied. 
• Bij 14% van alle bezochte locaties was maar een gedeelte van het assortiment van labels voorzien en bij 34% was geen enkel label geplaatst.
• De keurmerken MSC, ASC en EU-biologisch zagen we maar bij 3% van alle bezochte locaties. Er zijn dus maar weinig visverkopers met een licentie voor deze keurmerken.

Lees meer over dit onderzoek in het artikel (pdf) in de Consumentengids. Of download het volledige rapport (pdf) over dit onderzoek