Duurzame verpakkingen

Wanneer is een verpakking duurzaam?

Een duurzame verpakking is meer dan een verpakking waarvoor zo weinig mogelijk materiaal is gebruikt. Of die grotendeels bestaat uit hernieuwbare of gerecyclede materialen. Al tijdens de productie kunnen fabrikanten duurzame technologieën gebruiken. Zo kunnen ze verspilling van grondstoffen zo veel mogelijk voorkomen.

Een duurzame verpakking

• Zorgt ervoor dat je het product zo goed mogelijk kunt gebruiken
• Bevat informatie over hoe je hem moet weggooien, zodat die optimaal kan worden gerecycled

Verspilling

Een ‘verkeerde’ verpakking kan verspilling in de hand werken. Denk aan tubes of flesjes waar restjes in achterblijven. Een duurzame verpakking kan verspilling juist tegengaan. Dat is belangrijk, want (voedsel)verspilling heeft een veel grotere negatieve impact op het milieu dan de verpakking.

Voor eenpersoonshuishoudens kunnen portieverpakkingen met bijvoorbeeld groente of aardappelschijfjes een uitkomst zijn. Ze leveren iets meer afval op. Maar ze voorkomen dat je meer voedsel koopt dan nodig en alsnog de helft weggooit.

Wat is het meest duurzame verpakkingsmateriaal?

In de supermarkt kun je kiezen uit verschillende soorten verpakkingsmaterialen. Vruchtensap in een kartonnen pak of in een plastic of glazen fles bijvoorbeeld. Uit diverse onderzoeken blijkt dat consumenten nogal eens verkeerd inschatten welke verpakking het milieuvriendelijkst is. Daarom heeft Milieu Centraal voor een aantal verpakkingen en producten vuistregels opgesteld.

• Statiegeldverpakkingen zijn altijd beter dan eenmalige verpakkingen.
• Vaak is plastic een betere keuze dan (wegwerp)glas, omdat het materiaal lichter is. Wel bij het plastic afval weggooien natuurlijk.
• Liever een grote verpakking dan een kleine (geldt alleen als je de hele inhoud opmaakt).

Statiegeld wint altijd

Een paar voorbeelden: statiegeld wint het van eenmalige verpakkingen. Dankzij statiegeld worden de meeste verpakkingen naar de winkel teruggebracht, waarna ze klaargemaakt worden voor een nieuw leven. Zo worden PET-flessen frisdrank omgesmolten tot nieuwe flessen. En glazen bierflesjes kunnen zeker een keer of 40 opnieuw gevuld voordat ze alsnog naar de recycling gaan.

Verpakkingsvrij

Duurzame verpakkingen kopen en goed recyclen is één ding, maar je kunt natuurlijk ook zo veel mogelijk verpakkingsvrij boodschappen doen. Op de markt kun je alles los krijgen en je eigen bakjes en zakjes meenemen.

Er zijn ook (online) verpakkingsvrije winkels, zoals de online verpakkingsvrije supermarkt Pieter Pot. Daar koop je boodschappen in glazen hervulbare statiegeldpotten.

Ontwikkeling verpakkingsmaterialen

Er is de laatste jaren veel aandacht voor het verminderen van het aantal verpakkingen en het gebruik van minder en duurzamere materialen. Vooral wetgeving zorgt voor concrete resultaten. Het verbod op gratis plastic tasjes in winkels bijvoorbeeld. Dat leidde in 2 jaar tijd tot een daling van 80% van het aantal verstrekte tasjes. Sinds 1 juli geldt er in Europa ook een verbod op veel wegwerpplastic, zoals wegwerpbestek, rietjes en wattenstaafjes. 

Ook de industrie draagt een steentje bij met: 

• Lichtere materialen, denk aan dunnere frisdrankflessen en plastic fruitbakjes met een dunne toplaag in plaats van een deksel
• Verpakkingen van één type kunststof (monomateriaal) die beter te recyclen zijn

Geen gratis plastic zakjes

Naar eigen zeggen heeft Albert Heijn zo in de afgelopen 3 jaar ruim 7 miljoen kilo verpakkingsmateriaal bespaard. Supermarktketens Albert Heijn en Aldi hebben ook de gratis plastic zakjes op de groente-en fruitafdeling in de ban gedaan. Zij stimuleren hun klanten om te kiezen voor herbruikbare zakjes.

Nederlandse koffie- en theebedrijven hebben onlangs afgesproken om nog dit jaar hun koffiepads en theezakjes composteerbaar te maken. Die mogen vanaf dat moment in de gft-bak. Nu horen ze nog thuis bij het restafval, omdat in het filterpapier van koffiepads en de meeste theezakjes kunststof is verwerkt.

Europa circulair in 2050

Ondanks alle goede plannen en voornemens neemt de hoeveelheid plastic die we produceren alleen maar toe. In de afgelopen decennia is de productie van plastic wereldwijd explosief gegroeid, van zo’n 1,5 miljoen ton in 1950 naar ruim 360 miljoen ton in 2019. Daar valt bijna niet tegenop te recyclen.

Toch zullen we wel moeten, want Europa streeft naar een 100% circulaire economie in 2050. Dat betekent dat alle grondstoffen een nieuw leven krijgen en er niets meer wordt afgedankt.

Biologisch afbreekbare verpakkingen?

Vleesschaaltjes, PET-flessen, folies om tijdschriften, komkommers en paprika en ook bioplastics van natuurlijke grondstoffen, zoals aardappels, maïs en rietsuiker, zijn in opkomst. Dat klinkt milieuvriendelijk, maar is het niet altijd. Het verbouwen van deze gewassen kost veel energie, land en water. En er zijn veel bestrijdingsmiddelen en kunstmest voor nodig.

Bioplastics

Met de term bioplastics kunnen zowel ‘biobased plastics’ als ‘biologisch afbreekbare plastics’ worden aangeduid. Het belangrijkste verschil zit in de manier waarop het als afval wordt verwerkt en bij welke afvalstroom je de plastics afdankt.

Biobased plastics zijn niet biologisch afbreekbaar. De plastics horen bij het PMD- of plasticafval. Ze hebben dezelfde kenmerken als plastics die zijn gemaakt van fossiele grondstoffen en kunnen mee in het recycleproces.

Pas echt verwarrend wordt het met biologisch afbreekbare plastics. Die herken je aan het Kiemplantlogo of het OK Compostlogo. De naam en de keurmerken suggereren dat de kunststof composteerbaar is, maar de praktijk is anders. Het duurt jaren voordat het in de natuur is afgebroken. Daarom mogen biologisch afbreekbare plastics niet in de gft-bak, maar moeten ze net als andere bioplastics bij het restafval.

Er is één uitzondering: het bio-afbreekbare gft-inzamelzakje met het Kiemplantlogo of het OK Compostlogo voor in de keuken. Dat mag wél in de gft-bak.