Is je computer gehackt?

Wanneer moet je extra opletten? Als je computer langzaam opstart of foutmeldingen geeft, kan dit te wijten zijn aan de leeftijd van het apparaat. Het slechtste scenario is dat het apparaat is besmet en overgenomen. Vertoont je Windows-computer vreemd gedrag, loop dan onderstaande lijst langs. Vind je de stappen te ingewikkeld en lijkt er iets mis, roep dan de hulp in van iemand die meer van Windows weet.

1. Antivirus is uitgeschakeld

Als je computer is besmet met malware, is er een kans dat de antivirussoftware is uitgeschakeld. Het uitzetten van de beveiliging kan ook een onschuldige oorzaak hebben.

Wat kun je doen?

1. Kijk of het antivirusprogramma draait. Klik in de balk rechtsonder op het scherm op het icoontje van het antivirusprogramma (het kan verborgen staan onder het haakje). Hiermee open je het programma.
2. Is het uitgeschakeld? Probeer het opnieuw in te schakelen en laat het de computer scannen op malware.
3. Als dat niet lukt, is dat verdacht. Probeer eens een online scan, bijvoorbeeld die van Eset.

2. Pc is plotseling traag of hapert

Als je computer ineens merkbaar (veel) langzamer werkt of als programma’s tijdelijk ‘bevriezen’, kan dat komen doordat malware op de achtergrond veel rekenkracht vraagt. Maar een volle harde schijf kan ook plots traagheid veroorzaken. Het is goed om een paar checks uit te voeren. Dit vereist wel computerervaring.

Wat kun je doen?

1. Open ‘Taakbeheer’ (Ctrl + Shift + Esc) en kijk op het tabblad ‘Processen’ welke programma’s en processen veel processorkracht, geheugen of netwerk gebruiken. Klik op een kopje boven de kolom (bijvoorbeeld ‘Processor’) om daarop de sorteren.
2. Zie je een programma of proces dat je niet kent, beëindig het dan niet. Zoek eerst online op de naam ervan om te bepalen of het schadelijk is. Je kunt bijvoorbeeld kijken op processlibrary.com of file.net. Die sites zijn Engelstalig.
3. Vertrouw je iets niet? Voer een volledige virusscan uit.

3. Onbekend programma of bestand

Het is verdacht als er ineens software op je computer verschijnt die je niet zelf hebt geïnstalleerd. Dat geldt ook voor onbekende nieuwe bestanden in de map Downloads of Documenten. Nieuwe software is niet altijd slecht nieuws, want het kan gewoon een update zijn voor een bestaand programma of een stuurprogramma. Ook veel makers van antivirussoftware installeren extra programma’s.

Wat kun je doen?

1. Kijk bij de geïnstalleerde programma’s. Windows 11: ga naar ‘Instellingen’ > ‘Apps’ > ‘Geïnstalleerde apps’ (in Windows 10 ‘Apps en onderdelen’). Sorteer de lijst op installatiedatum. 
2. Is er een programma geïnstalleerd dat je niet herkent en dat niet van Microsoft is? Zoek op internet naar de naam van het programma om te controleren of het schadelijk is.
3. Deïnstalleer onbetrouwbare software. Wees voorzichtig en wis geen essentieel onderdeel van het besturingssysteem.
4. Kijk ook welke programma’s automatisch opstarten. Ga naar ‘Taakbeheer’ (Ctrl + Shift + Esc) en klik op het tabblad ‘Opstart-apps’ (Windows 10: ‘Opstarten’). Hier kun je ervoor zorgen dat een verdacht programma niet meer samen met Windows opstart: rechtsklik erop en kies ‘Uitschakelen’. Zoek op internet eerst naar de naam van het programma en laat programma’s van Microsoft en de antivirus met rust.

4. Onbekende inlogpogingen

Hackers gebruiken vaak gestolen wachtwoorden om in te loggen op accounts, bijvoorbeeld die van je e-mail en sociale media. Die online dienst stuurt je dan mogelijk een melding dat er is ingelogd vanaf een onbekend apparaat of een nieuwe locatie. Geen paniek. Vaak staat er in de melding dat er is geprobeerd in te loggen – je hoeft dan niets te doen als je beveiliging op orde is. En zo’n melding kan ook een poging tot phishing en dus vals zijn. Klik dus niet op links in verdachte e-mails, maar ga via de officiële website zelf naar je account. 

Wat kun je doen?

1. Is de melding over de inlog echt, dan is er inderdaad ingebroken in een account. Als je nog kunt inloggen in het account, verander dan onmiddellijk je wachtwoord.
2. Schakel waar mogelijk tweefactorauthenticatie (2FA) in. Hoe je dat doet, kun je lezen op onze site.
3. Scan je computer op malware.

5. Browser ziet er anders uit

Soms verandert malware je homepage, je standaard zoekmachine of installeert hij browserextensies. Of er verschijnt een nieuw programma-icoon op je bureaublad. Virusscanners installeren soms een eigen (veilige) extensie in de browser.

Wat kun je doen?

1. Controleer de instellingen in je browser: is je zoekmachine of startpagina gewijzigd? 
2. Kijk in de instellingen van de browser ook bij de extensies (add-ons). Verwijder alles wat je niet herkent en zelf hebt geïnstalleerd.
3. Scan je computer op malware. 

6. Onbekende vensters

Sommige malware toont voortdurend ongewenste pop-ups op je scherm. Dat kan ook als je geen browser open hebt. Het gaat om meldingen die je bang willen maken en aansporen om ongewenste software (zoals nepbeveiligingstools) te installeren.

Wat kun je doen?

1. Voer een volledige antivirusscan uit.
2. Verwijder verdachte programma’s die kort geleden zijn geïnstalleerd.
3. Wees voorzichtig met zogenaamde schoonmaakprogramma’s die zichzelf opdringen via de pop-ups. Deze zijn schadelijk.