Healthwashing: claims op ongezonde producten

Claims wekken gezonde indruk

Veel fabrikanten doen aan 'healthwashing'. Healthwashing betekent dat ze ongezonde producten gezonder laten lijken. Dat kan door voedings- en gezondheidsclaims te gebruiken.

Voedingsclaims

Voedingsclaims zijn beweringen over de hoeveelheid, aanwezigheid of juist afwezigheid van een bepaalde voedingsstof. Zoals:

• Bron van vezels
• Rijk aan eiwit
• Bevat vitamine C
• Zonder toegevoegde suikers

Gezondheidsclaims

Gezondheidsclaims zeggen iets over het effect van een stof op je gezondheid. Bijvoorbeeld:

• Calcium ondersteunt de botten
• Eiwitten dragen bij tot spieropbouw
• Vitamine C helpt het immuunsysteem

Bewustere keuze of misleiding?

Zulke claims zijn bedoeld om je te helpen een bewustere keuze te maken. Maar dat werkt pas als ze alleen op gezonde producten zouden staan. Want dan zijn de claims echt relevant. Helaas staan ze juist op veel ongezonde producten, zoals snacks, snoep, koek en frisdrank. Dat vinden we misleidend.

Europese wetgeving

Voedings- en gezondheidsclaims zijn vastgelegd in de Europese wetgeving. Fabrikanten moeten aan wettelijke eisen voldoen voordat ze een claim mogen gebruiken. Zo moet een product minimaal 3 gram vezels per 100 gram bevatten voor de claim 'bron van vezels'.

Gezond product is geen eis

De eisen voor een claim richten zich op 1 voedingsstof. Voor de rest hoeft het product helemaal niet gezond te zijn. Zo bevat een koek met de claim 'bron van vezels' een beetje vezels. Maar kan het ook veel suiker en verzadigd vet bevatten.

Claims door soepele regels

Door de soepele regels kunnen fabrikanten op 3 manieren claims maken.

1. Er is bijna altijd wel iets in een product waar fabrikanten over kunnen pronken. Zijn dat niet de vezels, dan is het wel eiwit of vitamine C.
2. Fabrikanten kunnen een lokingrediënt toevoegen. Als ze bijvoorbeeld maar genoeg vitamine C in een product stoppen, mogen ze beweren dat het een 'bron van vitamine C' is.
3. Fabrikanten kunnen ongunstige voedingsstoffen (deels) weghalen. Zoals minder suiker of verzadigd vet.

Het toevoegen of weghalen van bepaalde voedingsstoffen kan het product soms wat gezonder maken. Maar wij vinden het nogal overdreven om daarmee te koop te lopen als het product nog steeds ongezond is.

Voorbeelden van healthwashing

We vonden allerlei producten met veel verzadigd vet, suiker en/of zout waar voedings- of gezondheidsclaims op staan. Als we de Nutri-Score ernaast leggen, dan zie je direct dat die producten een ongunstige voedingswaarde hebben. Let bij zulke producten dus niet op de mooie claims.

Voedingsprofielen tegen misleiding

Om misleiding te voorkomen wil de Europese Commissie voedingsprofielen opstellen. In zo’n profiel staan grenswaarden voor bijvoorbeeld de hoeveelheid verzadigd vet, suiker en zout in een product. Zit er meer in dan die grenswaarden, dan mag de fabrikant geen voedings- en gezondheidsclaims op het product zetten.

Wij zijn samen met onze Europese koepelorganisatie BEUC voorstander van voedingsprofielen. Daarmee blijven de claims hopelijk voorbehouden aan gezonde producten die de claims echt verdienen.

Nutri-Score helpt

Sommige voedselkeuzelogo's, zoals Nutri-Score, maken al gebruik van voedingsprofielen. Een drank mag bijvoorbeeld maximaal 1,5 gram suiker per 100 milliliter bevatten voor een Nutri-Score B. Zulke bestaande voedingsprofielen kunnen ook ingezet worden voor het toestaan van claims. En dat ziet de Europese Commissie ook. Daarom onderzoekt de Commissie tegelijk het invoeren van voedingsprofielen en een voedselkeuzelogo.

Het duurt alleen nog minstens tot het eind van 2022 voordat ze worden ingevoerd.