Voedingshypes

Kurkuma

Wat is het?

Kurkuma is een specerij, ook wel geelwortel genoemd en koenjit. Het is ge­droogd en als wortel te koop.

Wat wordt er beweerd?

Kurkuma bevat de stof curcumine, een anti­oxidant die zou helpen tegen tal van kwalen en ziekten. Denk aan koorts, infecties, spijsverteringsproblemen, artritis, reuma, leveraandoe­ningen en zelfs kanker en alzheimer.

Ook zou kurkuma werken tegen depressie en helpen bij afvallen.

Waarom zeggen ze dat?

Er zijn aanwijzingen dat kur­kuma onder meer ontste­kingsremmend werkt en bij kanker celdeling en uitzaai­ingen remt. Maar er is nog onvoldoende bewijs dat het effectief is bij mensen.

Curcumine blijkt boven­dien gevoelig voor licht, wa­ter en zuurstof. De werking gaat dus verloren bij bereiding. De darmen nemen curcumine slecht op. De dar­men en lever zetten curcumine om in een inactieve vorm.

Wat kun je ermee?

Voor je gezondheid kun je er nu niet zo veel mee. Er wordt wel onderzoek gedaan om de opname van curcumine te verbeteren door het te verpakken in minuscule vetbolletjes. Dus wie weet wat er in de toekomst nog bewezen wordt.

Wel of niet eten?

Ja, als smaakmaker in Oosterse gerechten. Verwacht echter geen wonderen voor je gezondheid. Maak er een geelgekleurde curry van of een hippe turmeric latte (kurkumamelk).

Wie medicij­nen gebruikt, moet wel op­passen: curcumine kan de afbraak van sommige ge­neesmiddelen vertragen met grotere kans op bijwer­kingen als gevolg. Overleg met een arts of apotheker is raadzaam.

Peulvruchten

Wat is het?

Bruine bonen, witte bonen, kikkererw­ten, linzen et cetera. Ze behoren alle­maal tot de peulvruchten. Doperwten, peultjes, tuinbo­nen en sperziebonen zijn weliswaar ook peulvruchten, maar vallen vanwe­ge de voedingswaarde onder groenten.

Wat wordt er beweerd?

Peulvruchten verlagen het (slechte) LDL-cholesterolgehalte in het bloed.

Waarom zeggen ze dat?

Het eten van peulvruchten zorgt voor een daling van het LDL-choles­terolgehalte in het bloed. Dat is ook de wetenschappelijke basis voor het hui­dige advies van de Gezondheidsraad: eet wekelijks peulvruchten.

Wat kun je ermee?

Eet minimaal 1 keer per week peul­vruchten. Bijvoorbeeld als soep, chili con carne of wraps gevuld met peulvruchten. Ook hummus wordt van peulvruchten (kik­kererwten) gemaakt.

Peulvruchten bevatten ook veel vezels en die krijgen veel Nederlanders te weinig binnen.

Wel of niet eten?

Jazeker. Peulvruchten zijn een prima plantaardige eiwitbron. Ze bevatten ook B- vitamines en mineralen zoals ijzer. Eet ze uit blik of pot, of week en kook gedroogde peul­vruchten.

Let wel: peulvruchten uit blik en pot kunnen veel zout bevatten. Kies dan voor de varianten met minder dan 0,5 gram zout per 100 gram. Spoel peulvruchten uit blik en pot even af om het zout zo veel mogelijk te verwijderen.

Havermout

Wat is het?

Havermout is geplette haver.

Wat wordt er beweerd?

Verlaagt het (slechte) LDL-cholesterolgehalte in het bloed.

Waarom zeggen ze dat?

Haver bevat bijzondere voe­dingsvezels: bètaglucanen. Deze binden in de darmen cholesterol. Hierdoor verlaagt het LDL-choles­terolgehalte, vooral bij mensen met een verhoogd cholesterolgehal­te en bij mensen met diabe­tes type 2. Je moet dan wel dagelijks minimaal 3 gram bètaglucanen binnenkrijgen.

Fabrikanten mogen het cholesterolverlagende ef­fect op het etiket van pro­ducten vermelden als er meer dan 1 gram bètagluca­nen per portie product in zit.

Wat kun je ermee?

Eet in elk geval een lekker bordje havermoutpap, yog­hurt met muesli met haver­mout, havermoutcrumble of een havermoutshake als ontbijt. Een bord pap van 40 gram haver­mout levert 1,6 gram bètaglucanen. En probeer ook op een ander moment van de dag haver(mout) te eten, zodat je dagelijks 3 gram bètaglucanen binnenkrijgt.

Havermout is vrij neutraal van smaak en daardoor goed te combineren met (gedroogd) fruit, (gehakte) noten en smaakmakers als kaneel en koekkruiden en voldoet dus aan die eis.

Wel of niet eten?

Jazeker, regelmatig. Haver­mout telt mee bij de volko­renproducten en die horen thuis in een gezonde voe­ding. Bovendien zorgt haver­mout voor de broodnodige variatie, want de meeste volkorenproducten in Neder­land zijn gebaseerd op tarwe.

Avocado(pit)

Wat is het?

Avocado is een vrucht met een groene schil, een dikke pit en zacht geel-groen vruchtvlees.

Wat wordt er beweerd?

Avocado zit boordevol gezonde vetten, vitaminen en mineralen. Een vermalen avocadopit zou onder meer helpen bij afvallen, darmproble­men en bij het verlagen van het choles­terolgehalte.

Daarnaast zou de avocadopit kankerbestrijdende eigenschappen hebben en veroudering vertragen.

Is het waar?

Het is niet wetenschappelijk bewezen dat het eten van avocadopit goed is voor de gezondheid. Het is zelfs nog maar de vraag of het veilig is. Het vruchtvlees bevat relatief veel vet: vooral het gezonde onverzadigde vet dat het cholesterolgehalte in het bloed op peil helpt te houden.

Avocado bevat veel vitaminen, mineralen en vezels.

Wat kun je ermee?

Eet avocado op brood, in een salade of wrap met gerookte kip, vul ze met lin­zen of garnalen, of maak er guacamole van. En gooi de pitten gewoon weg.

Wel of niet eten?

Niet de pit, wel het vruchtvlees. Avocado is fruit en daarvan halen we in Nederland de aanbeveling van 200 gram per dag nog lang niet. Bovendien is het belang­rijk om te variëren in fruitsoorten.

Amandelmelk

Wat is het?

Een drank gemaakt op basis van water en amandelen. Er zijn verschillende varianten, zoals gezoet en ongezoet, en met en zonder toegevoegd calcium.

Wat wordt er beweerd?

Er wordt gezegd dat plantaardige melkvervangers als amandelmelk beter is dan koemelk.

Is het waar?

Nee, de beweringen over ongunstige effecten van gewone melk zijn onbe­wezen. Amandelmelk is niet beter dan koemelk. Integendeel. Amandel­melk bevat te weinig voedingsstoffen en de gezoete varianten te veel suiker. Amandelmelk staat dus niet in de Schijf van Vijf.

Bij mensen met een koemelkallergie en/of lactose-intolerantie kan het drinken van gewone melk klachten geven. Voor hen zou amandelmelk een alternatief kunnen zijn, maar soja­melk is qua voedingswaarde het beste alternatief.

Wat kun je ermee?

Gebruik amandelmelk voor een bordje pap, een zelfgemaakte chai latte of warme chocolademelk, maar niet als vervanging van zuivel.

Wel of niet eten?

Af en toe. Kies dan wel de ongezoete variant. Plantaardige melkdranken kunnen wel 2 tot 5 suikerklontjes per glas bevatten.

Zeewier

Wat is het?

Zeewier is een zeeplant waar­van zo’n 500 eetbare soorten bekend zijn.

Wat wordt er beweerd?

Zeewier zou veroudering, een te hoog choles­terolgehalte en overgewicht tegengaan. Ook zou het de vrije radicalen aanpak­ken die kanker kunnen veroorzaken.

Is het waar?

Zeewieren bevatten visvet­zuren. Met 100 gram zeewiersalade krijg je evenveel visvetzuren binnen als met 1 haring. In zeesla en nori (zeewiervellen) zit vitamine B12, maar in een vorm die het lichaam niet goed kan opnemen.

Andere beweringen over gezondheidseffecten zijn niet gedegen wetenschappelijk onderbouwd.

Wat kun je ermee?

Mits niet vervuild kunnen zeewieren een alternatief zijn voor vlees. Ze bevat­ten eiwitten, ijzer, vitamine B1, vezels en vitamine C. De hoeveelheid voedingsstoffen in zee­wier hangt af van de soort en het sei­zoen.

Nadeel is dat sommige zeewieren veel jodium kunnen bevatten, waardoor je met een paar happen ervan al de maximale veilige dosis kunt overschrij­den. Meestal zal het zo’n vaart niet lo­pen, omdat zeewier vaak in kleine beet­jes in een gerecht zit.

Volgens het Voedingscentrum zijn de volgende soorten een goede vegetarische keuze: zeesla, Noorse kelp, wakame en nori.

Wel of niet eten?

Af en toe, zoals bij een vegetarische burger, in sushi of door een salade.

Oude granen

Wat zijn het?

Spelt, boekweit, kamut, rogge en wilde emmer zijn oude graansoorten. Het zijn veel oudere graanrassen dan de nu geteelde tarwe.

Wat wordt er beweerd?

Deze graansoorten zouden gezon­der zijn dan tarwe. Zo zou tar­we een van de oorzaken van de westerse ontstekingsziekten zijn. Sommigen noemen tarwe zelfs ‘het perfecte chroni­sche gif’.

Is het waar?

Voor al deze granen geldt dat de volko­renvarianten veel positieve gezondheidseffecten hebben. Er is sterk we­tenschappelijk bewijs dat volkorenproducten het risico op hartziekten, diabetes type 2 en darmkan­ker helpen verlagen.

Dat tarwe minder goed is dan andere graansoorten is niet onderbouwd met onderzoek. Sterker nog: spelt, kamut en wilde emmer zijn ook ge­woon tarwerassen.

Voor mensen met coeliakie (glu­tenintolerantie) zijn deze varianten dan ook ab­soluut niet geschikt. Ze bevatten net als tarwe ge­woon gluten. Mensen met een glutenovergevoelig of die glutensensitief zijn moeten ook uitkijken met deze tarwesoorten.

Boekweit en haver bevatten van nature geen gluten, maar kunnen er wel mee ‘verontreinigd’ zijn.

Wat kun je ermee?

Variëren is gezond, dus ook in soorten granen. Zeker omdat tarwe het meest ge­bruikte graan in onze voe­ding is. Zet daarom elke war­me maaltijd iets anders op tafel: kasha (geroosterde boekweit), gekookte spelt en dan weer eens zilvervlies­rijst.

Eet ook eens spelt­brood, brood van wilde em­mer of boekweitpap als ont­bijt en neem een plakje rog­gebrood bij de lunch.

Wel of niet eten?

Jazeker, maar kies wel de volkoren varianten.

Ook interessant:

• 8 vragen over brood
• Superfoods
• Hoe gezond zijn zeewier en algen?

 Of bekijk alle voedingstests