Rechtsbijstandverzekering: Wat is het?

Rechtshulp

Rechtsbijstandverzekeringen verschillen naast premie en opbouw van de polis (modules en basispakket) doorgaans weinig van elkaar. Dat komt vaak omdat verzekeraars de juridische hulpverlening hebben uitbesteed aan aparte stichtingen; vaak zijn dit Arag, Das, Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR), Univé Rechtshulp en SRK. Vaak gebruiken deze stichtingen dezelfde modelvoorwaarden als basis. Verschillen zitten vooral in de premies, eigen risico, de hoogte van het minimale schadebedrag (franchise) en het aantal verschillende pakketten of modules dat je kunt kiezen. Dit is vooral belangrijk als je een bepaald rechtsgebied wilt toevoegen of juist uitsluiten.

Premie en gezinssituatie

Zo’n 2,5 miljoen Nederlanders hebben een gezinsrechtsbijstandspolis. Gezinsleden zijn meeverzekerd, dit geldt vaak ook voor inwonende (schoon)ouders of een au-pair. Een ‘basispolis’ met alleen dekking voor wonen en consumentenzaken kost jaarlijks gemiddeld €150, een wat uitgebreidere gezinspolis ongeveer €250 per jaar.

In de uitgebreide variant van deze polis zit ook dekking voor verkeer, familie, buren, werk/inkomen en de eigen woning. De uitgebreide polissen neemt de Consumentenbond jaarlijks mee in de test rechtsbijstandverzekeringen.

De premie hangt naast de dekking ook af van je gezinssituatie. Een stel dat 2 kinderen wil meeverzekeren, betaalt doorgaans geen cent extra premie, behalve bij ING en Zelf.

Als alleenstaande betaal je bij de meeste rechtsbijstandpolissen minder premie dan een stel of gezin met kinderen. Dit kan jaarlijks zo'n €50 schelen. Bij Aon Direct, Arag, ProRecht, FBTO en Zelf ben je in vergelijking vrij duur uit als alleenstaande. Deze maatschappijen hanteren dezelfde premie voor gezinnen en alleenstaanden.

Wie zijn er meeverzekerd?

Bij de meeste gezinspolissen (2 volwassenen) zijn andere gezinsleden automatisch meeverzekerd, zoals inwonende (schoon)ouders en uitwonende studerende kinderen.
Ook een au-pair is bij de meeste gezinsrechtsbijstandverzekeringen meeverzekerd behalve bij Anker Basis. Bij De Goudse en Univé geldt een beperkte dekking.

De dekking verschilt per verzekering voor:

• Andere permanent inwonende familieleden (ongehuwd/gehuwd). Bij de meeste rechtsbijstandsverzekeraars gedekt.
• Huishoudelijk personeel (inwonend of niet). Bij de meeste verzekeraars is er wel dekking voor verhaalsrechtsbijstand, zoals geschillen over schade aan zijn of haar spullen.
• Reisgenoot.
• Passagiers die meereizen in vaar- of voertuig.

Modules van een rechtsbijstandverzekering

Een basis rechtsbijstandspolis dekt doorgaans kleinere geschillen en verkeerszaken, net als algemeen juridisch advies en bemiddeling (mediation). Andere dekkingen zijn soms los af te sluiten, zoals de relatief prijzige dekking voor geschillen over fiscaal recht en vermogensbeheer én de module werk en inkomen. Deze laatste prijzige module kan soms wel 40% bovenop de basispremie kosten. Een gepensioneerde of uitkeringsgerechtigde heeft in principe geen behoefte aan dekking voor een arbeidsgeschil. Bij bijvoorbeeld Allianz, Anker, Aon Direct, Das, Generali, ING en ZLM kun je deze dekking achterwege laten, terwijl je wel recht houdt op hulp bij pensioen- en inkomenszaken. Dat scheelt in premie. Sommige verzekeraars bieden ook een module voor Hobby gerelateerde geschillen en Pleziervaartuigen.

Eigen advocaat kiezen

Een eigen advocaat kiezen bij een rechtsbijstandverzekering kan pas zodra er een zogenoemde 'gerechtelijke of administratieve' procedure wordt gestart door de rechtsbijstandsverzekeraar. Je hebt dan het recht om zelf een advocaat te kiezen, maar de rechtsbijstandsverzekeraar schakelt deze namens jou in. De kosten van een externe advocaat zijn vaak aan een veel lager maximum gebonden, waardoor je mogelijk zelf opdraait voor een deel van de kosten.

Uitsluitingen

Met een rechtsbijstandspolis ben je niet in alle gevallen verzekerd van hulp. Enkele maatschappijen hebben drempels ingebouwd voor bepaalde geschillen, zoals een beperkt dekkingsgebied (Nederland in plaats van Europa). Aegon, De Goudse, ING, Lancyr, Nationale-Nederlanden, Univé en ZLM stellen bijvoorbeeld in hun polisvoorwaarden dat de tegenpartij in een juridisch geschil binnen het dekkingsgebied moet wonen, in dit geval de Europese Unie. Dus dan heb je niets aan je verzekering bij een geschil met een Amerikaanse automobilist. Ook dekken rechtsbijstandverzekeringen geen hulp bij echtscheidingen, maar kun je wel een mediator inschakelen via de verzekeraar. Dit is vaak alleen mogelijk na een huwelijk of een geregistreerd partnerschap van 3 jaar of langer. De kosten hiervan zijn aan een maximum gebonden. Dit bedrag ligt meestal tussen de €2000 en €3000.

Voorziene geschillen

Reeds lopende en 'voorziene' geschillen zijn altijd uitgesloten van dekking. Een zwaar functioneringsgesprek of zwakke beoordeling kan voor de verzekeraar al reden zijn om een dreigend ontslag als ‘voorzien’ af te doen.

Wachttijden

Sommige verzekeraars hanteren wachttijden om discussies over voorzienbaarheid te voorkomen, vooral voor arbeidsgeschillen: wachttijden zijn vaak 3 tot soms wel 6 maanden! Je hebt tijdens deze periode geen dekking voor dit specifieke onderdeel.

Bij de meeste verzekeraars gelden wachttijden echter níet als de verzekering direct aansluit op de oude polis met vergelijkbare dekking. Als je overstapt naar een nieuwe rechtsbijstandverzekeraar, zal deze dan vaak geen beroep doen op de wachttijd. Uiteraard geldt nog steeds dat een reeds bestaand conflict niet onder de dekking valt.

Overstap rechtsbijstandverzekering en geschillen

Als een verzekerde overstapt naar een andere rechtsbijstandverzekeraar, is het niet altijd duidelijk bij wie een geschil moet worden gemeld. Hiervoor hebben verzekeraars het ‘Convenant regeling overgesloten dekking’ opgesteld. Op basis hiervan neemt de nieuwe rechtsbijstandverzekeraar de zaak in principe in behandeling, behalve als overduidelijk is dat het conflict al is gestart tijdens de oude verzekering.

Wijzigen en opzeggen

Als de voorwaarden van een rechtsbijstandspolis worden aangepast, is het voor verzekerden niet altijd duidelijk waar ze aan toe zijn. Voor zaken die al lopen, gelden dan de oude polisvoorwaarden. Worden de voorwaarden voor iedereen ineens gewijzigd (en-bloc) ten nadele van verzekerden, dan mag worden opgezegd. De meeste verzekeraars wijzigen de voorwaarden per contractvervaldatum. Je kunt de polis vanaf dat moment eveneens opzeggen.

Second opinion en klachten

Heb je een klacht over de rechtsbijstandverzekeraar of rechtshulpverlener? Je kunt op verschillende manieren klagen.

• Aanpak van de zaak
  Oneens met het oordeel of advies van de rechtshulpverlener of de aanpak (de verzekeraar wil bijvoorbeeld geen procedure inzetten en jij wel): maak gebruik van de geschillenregeling die alle rechtsbijstandverzekeringen hebben voor een second opinion van een onafhankelijke derde. Schakel niet alsnog op eigen houtje een externe partij in als deze deskundige anders oordeelt dan je had gehoopt. Deze kosten worden dan niet vergoed.
• Snelheid en inspanning 
  Voor klachten over bijvoorbeeld de snelheid en inspanning van een medewerker van de verzekeraar of toepassing van de vrije advocaatkeuze, kun je het Klachteninstituut Financiële Dienstverlening (Kifid) inschakelen. Je moet dan wel eerst een klacht hebben ingediend bij de verzekeraar.
• Klachten over externe partij/ zelfgekozen advocaat
  Ontevreden over een zelfgekozen advocaat of andere externe partij: dan heb je niet automatisch recht op een ander. Je moet vaak zelf een klachtenprocedure starten. Soms vergoeden verzekeraars de kosten van een externe partij alsnog, als die de zaak tot een goed einde weet te brengen.

Lees meer over hoe je het best een klacht kunt indienen bij je rechtsbijstandsverzekeraar of rechtshulpverlener.

Budgetpolissen

De premie varieert met het pakket dat je kiest en de soort polis. Bij goedkope (budget)polissen is de dekking vaak uitgekleed en ontbreken bijvoorbeeld zaken als burenconflicten en geschillen over een tweede woning. Inmiddels zijn er nog maar enkele budgetpolissen over, waaronder Anker Eigen Jurist Basis.

Gesubsidieerde rechtsbijstand

Mensen met een laag inkomen kunnen subsidie krijgen voor rechtsbijstand. Hiervoor wordt gekeken naar je verzamelinkomen. Dit is het totaal van je inkomsten en aftrekposten in de 3 belastingboxen (ook de aftrekposten erbij). Kort gezegd kom je als alleenstaande niet voor gesubsidieerde rechtsbijstand in aanmerking als je inkomsten uit werk, woning en vermogen hoger zijn dan €27.900. Voor een stel ligt de grens bij €39.400 (2020). 

Afhankelijk van de hoogte van je inkomen, betaal je een eigen bijdrage in de kosten voor bemiddeling (via een mediator) of juridische bijstand door een advocaat. In de bovenste regionen (een hoog inkomen) is de eigen bijdrage in 2020 nog €853, in de laagste regionen is dit €203. Hiervoor wordt gekeken naar het inkomen en vermogen van de laatste 2 jaar vóór het huidige jaar (het fiscale jaarinkomen). Je krijgt pas een advocaat of bemiddelaar toegewezen na beoordeling van je aanvraag, waarbij eerst wordt gekeken of er geen andere opties zijn en of gesubsidieerde rechtsbijstand dus wel écht nodig is. Check de mogelijkheden via de Raad voor Rechtsbijstand.

Tevredenheid rechtsbijstandspolissen

Hoe tevreden zijn verzekerden over de rechtshulp na een claim? Juli 2018 vroegen we 1550 verzekerden via een online vragenlijst naar hun oordeel over de geboden juridische steun via de rechtsbijstandverzekering. Het ging om consumenten die de afgelopen 4 jaar minstens één claim indienden bij hun verzekering. Verzekerden vroegen vooral om rechtsbijstand bij een arbeidsconflict, gevolgd door conflicten met leveranciers of dienstverleners en geschillen rondom wonen en verkeer. 

De rechtsbijstandverzekeraars of rechtshulpverleners kregen van deze consumenten gemiddeld een 7 voor de dienstverlening, net als het eerdere onderzoek in 2014. De tevredenheid over SRK en Univé Rechtshulp is het grootst. De rechtshulpverleners krijgen een 7,3 als klantoordeel. Das scoort gemiddeld opnieuw minder goed en krijgt een 6,5 (in 2014 was dit een 6,6). Stichting Achmea Rechtsbijstand (SAR) verdient volgens de verzekerden een 7,2 en Arag een 7,1.

Bekijk alle klantoordelen en testoordelen per rechtsbijstandverzekering via de vergelijker. 

Lees ook:

• Juridische hulp zonder rechtsbijstandverzekering