Microplastics in voeding en andere producten

Wat zijn microplastics?

Microplastics zijn hele kleine stukjes plastic die niet groter zijn dan 5 millimeter. Plastic breekt langzaam af in steeds kleinere stukjes plastic: microplastics. Omdat het niet afbreekbaar is, hoopt het zich op in het milieu. De stukjes plastic vind je in de lucht, in de oceanen en rivieren, in de grond en in ons voedsel.

In verschillende onderzoeken werden microplastics gevonden in schaal- en schelpdieren, groenten, fruit, bier, honing, flessenwater, kraanwater, theezakjes en zeezout.

Microplastics ontstaan door:

• Plastic zwerfafval. Denk aan: plastic folie, tasjes, pakjes, flessen of visnetten.
• Slijtage van autobanden.
• Gebruik van landbouwfolie.
• Slijtage van synthetische kleding (door dragen en wassen).

Met opzet in producten

Een deel van de microplastics komt met opzet in producten. Fabrikanten voegen ze aan producten toe. Het gaat dan om kunststoffen die de producten bepaalde eigenschappen geven. Ze bepalen bijvoorbeeld de dikte, het uiterlijk en de stabiliteit van het product. Vaak zijn dan synthetische polymeren gebruikt. Je vindt microplastics in allerlei producten:

• Cosmetica, zoals (vloeibare) make-up, oogschaduw, lippenstift.
• Verzorgingsproducten, zoals douchegel, deodorant, shampoo en tandpasta.
• Schoonmaakproducten, zoals allesreiniger, afwasmiddel en vaatwastabletten.
• Wasmiddelen, waaronder waspoeder, vloeibaar wasmiddel en capsules.
• Tuinproducten, zoals kunstmest.
• Verf en lak. 

Zijn microplastics schadelijk?

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) heeft een overzicht gepubliceerd over de blootstelling aan microplastics die wij via eten, drinken en de lucht binnenkrijgen. Het is moeilijk te zeggen hoe gevaarlijk microplastics zijn voor mensen. Er is nog weinig bekend over de werkelijke risico’s. Toch benadrukt de WHO dat we meer bewust moeten zijn van het feit dat kunststoffen niet thuishoren in het milieu.

Voor je gezondheid is er mogelijk een gevaar op de lange termijn. Plastic bevat vaak allerlei schadelijke stoffen, zoals weekmakers, vlamvertragers of stabilisators. Dit soort stoffen zouden mogelijk hormoonverstorende eigenschappen hebben. Ook kunnen er effecten zijn op ons immuunsysteem. Onderzoekers zijn nog druk bezig om te bekijken wat de gevaren precies zijn. 

Hoeveel microplastics krijg je binnen?

De meerderheid van de wereldbevolking krijgt minder dan 1 korreltje zout aan microplastics per week binnen. Dat blijkt uit onderzoek van Wageningen University. Dat is zo'n 0,0041 mg. De studie voorspelt dat een mens in z'n leven gemiddeld 12,3 mg aan microplastics binnenkrijgt. Maar een fractie daarvan (41 nanogram) wordt door het lichaam daadwerkelijk opgenomen.

Microplastic herkennen op verpakking

Hoe weet je of microplastics in bijvoorbeeld je verzorgingsproduct zit? In de ingrediëntenlijst op het etiket herken je microplastics aan:

• Tandpasta: Polyethylene (PE) en Polyethylene glycol.
• Vloeibare zeep: Polystyrene/Acrylates copolymer.
• Scrub-producten: Polyethylene (PE) en Polypropylene (PP). 

Andere plastics zijn: Acrylate Copolymer, Acrylate Crosspolymer (ACS), Dimethicol, Methicone, Polyacrylamide, Polyamide, Nylon, Polyacrylate, Polymethyl methacrylate (PMMA), Polyquaternium, Polyethylene (PE), Polyethylene glycol, Polythylene terephthalat, Polypropylene (PP), Polypropylene glycol, Polystyrene, Polyurethane, PVP (Polyvinylpyrrolidone of polyvidone/ povidone) en Siloxane.

Op de website van Beat The Microbeat staat een uitgebreidere lijst van microplastics.

Keurmerken microplasticvrije producten

Gelukkig kunnen verzorgingsproducten, schoonmaakmiddelen, make-up en wasmiddelen ook zonder microplastics worden gemaakt. Producten zonder microplastic herken je aan 1 van de volgende keurmerken:  

• Zero plastics inside: keurmerk van Beat The Microbead. Voor 100%-microplasticvrije producten.
• Europees Ecolabel: het milieukeurmerk van de Europese Unie voor cosmetica, verzorgingsmiddelen en schoonmaakproducten, doe-het-zelf-producten en tuinieren.  
• Demeter: het keurmerk van de biologisch-dynamische landbouw (cosmetica, verzorging en voeding)
• Cosmos Organic: het Europese keurmerk voor natuurcosmetica. Ook Charte Cosmebio, Ecocert en BDIH vallen hieronder. 
• NaTrue: wereldwijd keurmerk voor natuurcosmetica.
• Nordic Ecolabel: het Scandinavisch milieukeurmerk voor onder andere schoonmaakmiddelen, cosmetica, verzorgingsproducten en wasmiddelen.

Wat kun je verder zelf doen?

Je kunt voorkomen dat er plastic afval in de natuur belandt, door bijvoorbeeld minder verpakkingsmateriaal te gebruiken. Gebruik lunchtrommels, herbruikbare flessen en reisbekers gebruiken, maar pas op met warme dranken in producten van bamboe en melamine. Recycle plastic verpakkingen goed.

Andere dingen waarop je kan letten zijn:

Kleding

• Draag kleding van natuurlijke materialen, zoals katoen, linnen en wol. Of viscose en lyocell. 
• Was synthetisch kleding zo min mogelijk. Laat het regelmatig luchten of stomen. En als je het wast, gebruik dan een lage temperatuur en vloeibaar wasmiddel. Hogere temperaturen en waspoeder geven meer vezels af. 
• Centrifugeer op een lager toerental. Hoe zachter je het wasgoed behandelt, hoe minder vezels het aflaat. 
• Gebruik een microplasticfilter voor je wasmachine om microvezels uit het afvoerwater te filteren. 

Auto

• Zorg voor de juiste bandenspanning. Zo slijten de banden minder.
• Wissel op tijd je winterbanden om.

Boodschappen doen

• Grootverpakkingen zijn beter, dan losverpakte producten.
• Scan producten met de Beat the microbeat-app en ontdek of er microplastics in zit.
• Kies een product met een keurmerk dat garandeert dat ze microplasticvrij zijn.
• Doe inkopen op de markt, bij een verpakkingsvrije winkel of laat thuis je lege potten vullen.