Cookies nog steeds te veel opgedrongen

Bijna alle websites plaatsen één of meerdere cookies op je apparaat. Dat zijn kleine bestandjes die iets van jou of je apparaat onthouden. Voor sommige cookies moeten de sites vooraf om toestemming vragen. Denk aan 'volgcookies' waarbij een derde partij jouw surfgedrag over meerdere websites in kaart kan brengen. 

Een website moet de vraag of je cookies wilt accepteren zo duidelijk en neutraal mogelijk stellen. Je mag niet richting een oké voor alle (volg)cookies worden geduwd. 

100 websites gecontroleerd

Op 100 populaire  websites onderzochten we of de cookiebanners voldoen aan de richtlijnen van de Autoriteit Persoonsgegevens( AP). We zien dat 32 van de 84 sites (38%) met een cookiebanner niet op de juiste manier toestemming vragen. 

De uitkomst is wel wat beter dan bij ons cookie-onderzoek in 2023, toen was dat 61%. Al moeten we hierbij wel melden dat we in 2023 deels andere sites checkten. 

We vinden bijna 4 op de 10 nog steeds veel te veel. En dan zijn er ook nog 2 websites die zonder banner toch volgcookies plaatsen. 

Weigeren weggestopt

Cookies weigeren is vaak moeilijker dan ze accepteren. Om cookies te kunnen weigeren, moet je vaak eerst klikken op een knop als ‘Instellen’ of ‘Meer informatie’ en daarna zoeken naar een weigerknop. Soms is de weigeroptie minder zichtbaar (bijvoorbeeld een klein linkje) of de knoptekst onduidelijk. 

Tellen we alle sites mee die sowieso volgcookies planten - of je nu wel of geen toestemming geeft - dan komen we op een nog hoger percentage uit. 

Google is machtig

De cookies en andere trackers die websites plaatsen, komen vaak van het almachtige advertentieplatform van Google. En dan hebben we nog niet eens gelet op minder zichtbare volgtechnieken, zoals ‘fingerprinting’ en ‘vermomde cookies’.

Al jaren verboden

Het is al jaren verboden om zonder expliciete toestemming het surfgedrag van iemand te volgen over verschillende websites. Dat staat in de Europese privacywet AVG van 2018. Het is treurig dat websites nog altijd massaal de regels overtreden. 

De gevolgen zijn dat onze hele handel en wandel op internet wordt gevolgd zonder (de juiste) toestemming. Met die informatie worden gedetailleerde profielen opgebouwd. Adverteerders betalen vervolgens veel geld om gericht te adverteren. Google speelt hierin een sleutelrol.

Vooral nieuwssites in de fout

Deze keer zaten er in de steekproef veel nieuws- en mediasites. En die springen er helaas uit in negatief opzicht. Twintig van de 26 mediasites plaatsen een cookiebanner en bij 16 daarvan (80%) is die niet in de haak. Ergens niet heel vreemd, als je bedenkt dat veel van deze sites hun inkomsten uit advertenties halen. 

Sommige partijen delen volgens hun cookiebanner je data met meer dan 800 (!) advertentiepartners.

DPG grootste overtreder

Bij de overtreders zien we onder meer de 3 websites van Mediahuis: nrc.nl, telegraaf.nl en dumpert.nl. Maar de grootste groep zijn de 8 sites van DPG Media, waaronder nu.nl, volkskrant.nl, tweakers.net, ad.nl, sportnieuws.nl en autoweek.nl.

Al die DPG-sites plaatsen dezelfde banner, waarbij je volgcookies pas op het tweede scherm kunt weigeren. En geef je akkoord op 1 site, dan word je automatisch ook gevolgd op alle andere DPG-sites. Ook dat is volgens ons een overtreding van de privacywet AVG.

DPG Media is het grootste mediabedrijf van Nederland met ruim 60 merken. Volgens DPG bereiken ze 'maandelijks 84% van de Nederlandse bevolking’. Daarnaast werkt het bedrijf samen met RTL (dat het wil overnemen) en Talpa.

‘Teveel focus op datamacht’

Rejo Zenger is beleidsadviseur bij Bits of Freedom, een stichting die opkomt voor digitale burgerrechten. Hij vindt het zorgelijk dat juist zo’n grote nieuwsuitgever zijn cookies zo opdringt. ‘DPG heeft een maatschappelijke rol. Voor je nieuwsvoorziening kom je al snel daar uit. Ik ben er bang voor dat met zo veel focus op datamacht en winstmaximalisatie de onafhankelijkheid van hun titels onder druk komt te staan.’ 

Zowel DPG Media als Mediahuis laten in een reactie weten van mening te zijn dat hun cookiebanners wel voldoen aan de privacywet AVG.

Nog maar 2 boetes uitgedeeld

Waar blijft de handhaving? De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) deelde in 2024 maar 2 ‘cookieboetes’ uit. Dit gebeurde vrij recent en na een onderzoek dat al in 2019 en 2020 startte. De juridische processen duren blijkbaar lang.

Er lopen meer cookieprocedures, maar de AP kan geen namen noemen zolang ze nog lopen. 

De AP kreeg recent extra budget voor beter toezicht op websites en hun cookies. De extra capaciteit wordt ook ingezet om de ‘open normen’ in de wet te vertalen in heldere, concrete vuistregels. Dat moet handhaving eenvoudiger maken.

Hoe blokkeer je volgcookies en banners?

• Gebruik een privacyvriendelijke browser zoals Firefox, Safari, Opera of Brave. Deze browsers blokkeren standaard al volgcookies en andere trackers. Vermijd Chrome (Google) en Edge (Microsoft).
• Installeer een goede adblocker in je browser, zoals uBlock Origin of Ghostery. Zo houd je nog meer trackers buiten de deur. Add-ons installeer je in Firefox via addons.mozilla.org. 
• Geen cookiekeuzemenu meer zien? Met de Ghostery-adblocker in je browser kun je ook (de meeste) cookiemeldingen blokkeren. De addon klikt onzichtbaar voor jou op ‘Weigeren’. Deze functie staat standaard al aan (het schuifje 'Never consent').