GGZ in de knel: kiezen zorgverzekering is puzzel

Geen contract: maximaal 85% vergoed

Ga je in 2026 naar een ggz-aanbieder zonder contract? Dan krijg je nog maar maximaal 85% vergoed in plaats van 100%. De procentuele vergoeding hangt af van je polis. Soms krijg je maar 60%, zoals bij Just en VGZBewuzt en de goedkoopste basisverzekering van Univé. Vooral mensen die specialistische ggz, zoals traumabehandeling, nodig hebben komen hierdoor in de knel. ZIj moeten mogelijk duizenden euro’s zelf betalen.

2025 is overgangsjaar

2025 is een overgangsjaar voor sommige verzekerden. Het gaat om de groep die in 2024 een restitutiepolis (vrije keuze) had bij Aevitae, a.s.r. Care4Life of Menzis. Zij kunnen in 2025 nog onder voorwaarden naar niet-gecontracteerde ggz-zorgverleners en hun behandelingen volledig vergoed krijgen.

Die mogelijkheid is er in 2026 niet meer. Dat betekent een grote verandering als je geestelijke gezondheidszorg nodig hebt. Maar een deel kan naar een gecontracteerde aanbieder. Al krijgen zij waarschijnlijk wel te maken met een wachtlijst.

90.000 wachtenden ggz

Het is onbekend hoeveel wachtenden er precies zijn voor ggz. De laatste officiële cijfers waren van eind 2024. Toen waren er 110.000 wachtplekken. Dat komt neer op ongeveer 90.000 personen. Van hen wachtten toen 63.000 langer dan de Treeknorm, de maximale wachttijd in de zorg. Voor de ggz is die 4 weken voor de intake en 10 weken voor behandeling. Jaarlijks maken 3,3 miljoen mensen gebruik van ggz.

Lage vergoeding mag geen drempel zijn

Er is een wettelijke grens hoe laag de vergoeding mag zijn. Dit heet het hinderpaalcriterium. De vergoeding mag geen drempel zijn om noodzakelijke zorg te krijgen. De Hoge Raad bepaalde in 2022 dat de eigen bijdrage voor iedereen gelijk moet zijn. Dit bedrag moet passen bij een gemiddeld inkomen. Dat botst met vergoedingen van 60% bij dure behandelingen.

Verzekeraars hadden meer moeten doen

Wij vinden dat zorgverzekeraars hadden moeten zorgen voor voldoende én betere contracten met ggz-behandelaren. Zeker na het verdwijnen van de vrijekeuzepolissen. Veel consumenten willen naar een zorgverlener mét contract vanwege de kosten. Geen contract betekent vaak dat ze niet kunnen doorgaan met een behandeling. Dat kan grote gevolgen hebben.

Wachtlijsten niet korter

In 2024 dienden we al een handhavingsverzoek in bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa). We maakten ons zorgen over het klein aantal gecontracteerde zorgverleners. We vroegen de toezichthouder hard in te grijpen om zo een einde te maken aan de lange wachttijden in de ggz. Tot nog toe is er weinig gebeurd. De wachtlijsten zijn zeker niet korter geworden.

Wachttijden verschillen per verzekeraar

Op de website van zorgverleners kun je vaak zien hoe lang de wachttijden zijn. Die verschillen enorm. Dat komt omdat veel verzekeraars een omzet- of behandelplafond afspreken. Is de grens bereikt? Dan kun je dat jaar niet meer beginnen met een behandeling.

Gokken wanneer je aan de beurt bent

Belangenbehartiger zorgverzekeringen Ramona de Jong bij Consumentenbond is verontwaardigd over de verschillende wachttijden. 'Het voelt als gokken of je snel aan de beurt bent. Vaak weet je niet of er een contract is. En als dat er is, weet je niet hoe hoog het behandelplafond is. En hoeveel verzekerden met jou concurreren voor het maximale aantal plekken.'

Zorgverzekering kiezen kan lastig zijn

Ze vindt dit oneerlijk. Het maakt de keuze voor een zorgverzekering voor 2026 bovendien ook nog eens lastig. 'Is jouw ggz-zorgverlener niet gecontracteerd, dan loop je mogelijk tegen duizenden euro’s eigen bijdrage aan', zegt ze. 'Als iedereen zijn keuze voor een verzekeraar laat afhangen van de wachttijden in de ggz kan het maar zo zijn dat een korte wachttijd van nu in 2026 onaanvaardbaar lang is.'

Complexe problemen grootste knelpunt

Volgens belangenorganisatie Mind zit het grootste probleem nu in de ggz bij complexe problematiek. Een deel van de patiënten maakt gebruik van het niet-gecontracteerde aanbod. Meestal bij gebrek aan gecontracteerd aanbod. Deze zorgverleners bieden maatwerk en zijn vaak vrijgevestigde behandelaren of kleine behandelcentra. Mind benadrukt dat het erg belangrijk is dat het aanbod voor complexe problematiek blijft bestaan. En vooral dat ‘zonder knellende voorwaarden’ wordt gecontracteerd.

Ook huisartsen in de knel

Huisartsen en praktijkondersteuners ggz staan onder grote druk als gevolg van de lange wachttijden. Zij kunnen patiënten vaak niet door laten stromen naar de reguliere ggz. Daardoor blijven huisartsenpraktijken ze langer begeleiden. De huisartsen noemen het gebrek aan contracten niet als de hoofdoorzaak van lange wachttijden. Zij zien vooral dat er te weinig aanbod is voor mensen met meervoudige en complexe psychische problemen. En dat er te weinig mogelijkheden zijn voor overleg en consultatie met de ggz.

Snel duidelijkheid over contractering

Wij roepen zorgverzekeraars op om snel duidelijkheid te geven over de contracten voor 2026. Vooral voor specialistische ggz is dat hard nodig. Onzekerheid zorgt voor veel stress bij mensen die toch al kwetsbaar zijn.

Vraag wachtlijstbemiddeling aan

Ramona de Jong onderstreept dat zorgverzekeraars verplicht zijn om tijdig zorg te bieden. Zijn de wachttijden langer dan de Treeknorm? Vraag dan wachtlijstbemiddeling aan bij je verzekeraar. 'Als er geen passend aanbod is binnen de gecontracteerde zorg, moet de verzekeraar de zorg bij een niet-gecontracteerde aanbieder volledig vergoeden.'

Lees ook: GGZ vraagt wachtlijstbemiddeling aan bij je verzekeraar

Verzekeraars moeten goed informeren

Wil je naar een ongecontracteerde zorgaanbieder en is zorgbemiddeling niet mogelijk? Check dan vooraf bij je zorgverzekeraar wat je zelf moet betalen. Wij willen dat zorgverzekeraars vooraf duidelijke informatie geven over de werkelijke vergoeding. En over de te verwachten kosten bij dure vormen van ongecontracteerde zorg, zoals specialistische ggz.