8 vragen over de macht van KPN en VodafoneZiggo

Wat is een duopolie?

Bij de keus voor snel ‘vast’ internet, kun je kiezen uit kabel, DSL en glasvezel. Genoeg keus, lijkt het. Maar in veel gevallen beland je dan bij KPN (DSL en glas) of VodafoneZiggo (kabel). Met een gezamenlijk marktaandeel van 85% kun je spreken van een duopolie. Een markt waarin 2 partijen de dienst uitmaken. De consument betaalt daardoor vaak meer. 

KPN en VodafoneZiggo beheren het netwerk (de aansluiting) én ze leveren de diensten (tv, internet en bellen). De enige andere speler van belang is T-Mobile, die in 2019 het Tele2-netwerk overnam. Nu de kabel niet ‘open’ hoeft (zie vraag 5), kan T-Mobile minder goed concurreren. 

Waarom is een open netwerk belangrijk?

Een open netwerk voor glasvezel, DSL en kabel is een netwerk waarop meerdere partijen diensten leveren. Op de kabel is dat nu niet het geval. We krijgen vaak signalen van consumenten dat er op hun adres maar één aanbieder is van snel internet. In de huidige situatie is er voor nieuwe spelers geen ruimte als ze niet op het netwerk van VodafoneZiggo of KPN terechtkunnen.

Een nieuw netwerk aanleggen kost veel geld. Dus het is niet te verwachten dat een nieuwe aanbieder die kosten kan opbrengen. Daarom hebben we als Consumentenbond actief gelobbyd om alle netwerken open te stellen voor concurrenten.

Wat betekent een duopolie voor de prijzen?

Op 1 juli verhoogden VodafoneZiggo en KPN hun prijzen. Bij de meeste VodafoneZiggo-abonnementen kwam er €2 per maand bovenop (+4%). KPN verhoogde die dag de prijzen met gemiddeld €1,50: een inflatiecorrectie van +2,6%. Eerder dit jaar deed T-Mobile er al 2,6% bij.

Vrijwel alle providers verhogen hun prijzen jaarlijks rond 1 juli. De aanbieders geven aan dat de prijzen stijgen vanwege inflatie en hogere kosten. Ze verhogen de prijzen ook voor het onderhouden en verbeteren van hun netwerk. Providers gaan ervan uit dat hun klanten niet massaal zullen overstappen vanwege de prijsstijgingen. Andere aanbieders verhogen hun prijzen ook. KPN en ZiggoVodafone geven aan veel geld te investeren in hun netwerken. Toch zijn de 2 grote providers zeer winstgevend. Het roept de vraag op of de hoogte en frequentie van de prijsverhogingen noodzakelijk zijn.

Mogen de providers hun prijzen wel verhogen?

KPN, VodafoneZiggo en de andere providers kunnen hun prijzen en voorwaarden aanpassen wanneer ze willen. Ze moeten een tariefwijziging wel minstens 4 weken van tevoren bekend maken. De provider moet precies aangeven wat er verandert. Ook moeten ze aangeven dat je kosteloos kunt opzeggen.

Waarom is het KPNnetwerk open en dat van Ziggo niet?

KPN is sinds 1997 wettelijk verplicht om zijn netwerk open te stellen voor concurrenten. Daarom zie je nu aanbieders als Youfone, T-Mobile en Online.nl op het KPN-netwerk. In de afgelopen jaren heeft KPN ook aanbieders toe moeten laten op zijn glasvezelnetwerk.

Ziggo heeft nooit concurrenten op haar kabelnetwerk toegelaten en hoeft dat ook niet. Volgens het College van Beroep voor het bedrijfsleven heeft de ACM (Autoriteit Consument & Markt) niet kunnen aantonen dat er sprake is van 'aanmerkelijke marktmacht' van KPN en VodafoneZiggo samen. En is verplichte openstelling van hun netwerken dan ook niet noodzakelijk. We zijn zeer teleurgesteld in deze gerechtelijke uitspraak.

De uitspraak houdt ook in dat KPN niet meer verplicht is om zijn netwerk voor andere aanbieders open te stellen. Dit heeft vooralsnog geen gevolgen. KPN zegt dat hun netwerk open blijft voor andere aanbieders. Maar het is de vraag of dat altijd zo blijft. Op een gegeven moment zal er opnieuw onderhandeld worden tussen KPN en de andere aanbieders. Het is afwachten of de providers het eens kunnen worden en welke prijs KPN gaat rekenen.

Dwarsboomt KPN de concurrentie?

KPN domineert met 80% de markt voor glasvezelaansluitingen. Volgens de ACM frustreert KPN de markt soms door pas glasvezel aan te leggen als een andere partij al bezig is met klanten werven. Dit tot grote frustratie van de concurrenten. Het kan dan te duur worden om een eigen glasvezelnetwerk naast dat van KPN aan te leggen, doordat er te weinig (potentiële) klanten overblijven.

Hoe verloopt de aanleg van glasvezelinternet?

Na een korte dip is de aanleg van glasvezel de laatste 2 jaar weer op gang gekomen. Eind 2019 waren 3,2 miljoen huishoudens aangesloten. Dit jaar zullen er naar verwachting 594.000 huishoudens worden aangesloten op een glasvezelnetwerk. Dat is bijna 3 keer zoveel als in 2019. Toch valt er nog veel aan te leggen, vooral in de grote steden. In Rotterdam heeft maar 4% van de huishoudens toegang tot glasvezelinternet. In Den Haag 12%, in Amsterdam 19% en in Utrecht 29%.

Lees meer over glasvezel.

Hoe nu verder?

Wij houden de markt in de gaten en blijven lobbyen en actievoeren voor open breedbandinternet. De nieuwe Telecomcode die op 21 december ingaat, biedt perspectief. De ACM (Autoriteit Consument & Markt) krijgt dan nieuwe mogelijkheden om de concurrentie te bevorderen en in te grijpen. Zo zou de ACM providers alsnog kunnen opleggen om hun netwerken te openen.

Lees meer

• Geen concurrentie op netwerk VodafoneZiggo
• Alles over glasvezel
• Vergelijk abonnementen in de Internet en TV Vergelijker