icon-menu logo_footer preds symbol-afrader symbol-bestekoop symbol-besteuittest

Waarom de Vinkjes van de verpakkingen af moeten

Het Vinkje betekent lang niet altijd dat een product gezonder is of van een betere kwaliteit is dan producten zonder het Vinkje. Maar dat is lang niet bij iedereen bekend.

   Gepubliceerd op:18 maart 2016

Dit blijkt uit ons panelonderzoek onder onder 1057 consumenten (pdf). Eén van de leden uit het panel zegt namelijk: 'Het Vinkje is een garantie dat het product een bepaalde kwaliteit heeft. Ik koop het met een gerust hart.' Hieronder leggen we uit aan de hand van een aantal misvattingen hoe het écht zit:

Misvatting 1: geen Vinkje = ongezond

Het is een misvatting dat het ontbreken van het Vinkje betekent dat het product ongezond is. Er zijn in de supermarkt duizenden producten zonder Vinkje te vinden die net zo gezond
– en zelfs gezonder – zijn dan die met het Vinkje. Dat komt omdat lang niet alle fabrikanten en supermarkten de Vinkjes gebruiken. Bij pastasaus hebben bijvoorbeeld alleen Bertolli en de
huismerken van sommige supermarkten een Vinkje.

Misvatting 2: een Vinkje = gezond

Je zou denken dat een product met het Vinkje altijd een gezonde keuze is, maar dat is onjuist. Want sinds wanneer zijn friet met saus en knakworstjes gezond? En drop? En limonadesiroop? Door het Vinkje lijken dit soort producten gezonder dan ze zijn. Dat is bezwaarlijk, vinden veel consumenten. Dat deze niet zo gezonde producten toch allemaal het logo dragen, zit hem in het zinnetje ‘binnen deze productgroep’. Maar liefst 61% van het panel weet niet wat dat inhoudt. Niet vreemd, want ‘productgroep’ is een typische vakterm van de voedingsindustrie.

Frituurolie hoort bijvoorbeeld tot de ‘productgroep oliën, vetten, inclusief smeerbare vetten’. Als je toch al olie of vetten gebruikt, dan zijn onverzadigde en vloeibare vetten minder ongezond dan vaste vetten. Vandaar dat de olie het Vinkje krijgt. Maar dat wil nog niet zeggen dat frituren een gezondere keuze is!

In veel producten mét Vinkje zitten ook flinke hoeveelheden zout, suiker en verzadigd vet. Zo zitten er in de magere chocolademelk van Chocomel mét Vinkje meer dan 6 suikerklontjes per beker van 250 ml. Dat terwijl de Gezondheidsraad adviseert zo min mogelijk suikerhoudende dranken te consumeren.

Misvatting 3: het Vinkje is makkelijk te begrijpen

Het is een misvatting dat het Vinkje eenvoudig te begrijpen is. Ons onderzoek wijst uit dat de betekenis van het logo erg onduidelijk is. De grootste verwarring zit in het verschil tussen het groene en blauwe logo. Bijna de helft van het panel (45%) denkt dat het groene betekent dat een product gezond is en dat het blauwe aangeeft dat een voedingsmiddel duurzaam is. Maar het blauwe logo zegt niets over hoe verantwoord voor mens, dier en milieu het product is, al lijkt dat door het woord ‘bewust’ wel zo. Slechts 15% kiest bij de meerkeuzevraag het goede antwoord dat alleen producten uit de Schijf van Vijf in aanmerking kunnen komen voor het groene logo.

Misvatting 4: het Vinkje staat onder toezicht van de overheid

Voor zo’n belangrijk onderwerp als gezonde voeding zou je verwachten dat de overheid het voortouw neemt. Maar die laat het over aan het bedrijfsleven. De levensmiddelenindustrie is dan ook direct betrokken bij het ontwikkelen en beheren van het Vinkje. Onaanvaardbaar, vinden veel consumenten. Niet gek natuurlijk dat bedrijven dol zijn op dit systeem waardoor het lijkt of chips, koekjes en sauzen ‘bewuste keuzes’ zijn.

Al met al is er veel geld met het Vinkje gemoeid. Een multinational betaalt jaarlijks bijna een ton en een kleine fabrikant een paar duizend euro om het logo te mogen gebruiken. Veel consumenten zijn verbaasd dat het systeem zo in elkaar zit. ‘Bedrijven zouden niet moeten hoeven betalen, maar juist beloond moeten worden!’, aldus een panellid.

Misvatting 5: het Vinkje zorgt dat we gezondere keuzes maken

Helpt het Vinkje consumenten gezonder te laten eten? Dat zou je kunnen concluderen, want 40% van de ondervraagden in ons onderzoek stelt dat het Vinkje nuttige informatie geeft.


Maar slechts eenvijfde van hen, 8% van het totaal, weet het verschil tussen het groene en het blauwe logo. Er is dus nogal wat verwarring over de betekenis van het Vinkje, ook bij degenen die zeggen het logo nuttig te vinden.

Met geen enkel onderzoek is dan ook overtuigend aangetoond dat het een positieve invloed heeft op ons eetgedrag. Keer op keer werpt de levensmiddelenindustrie tegen dat het Vinkje wél helpt om bedrijven gezondere producten te laten ontwikkelen. Maar het enige onderzoek waar dat uit zou moeten blijken, is gebaseerd op uitspraken van diezelfde industrie.

Wij willen van het Vinkje af!

De Consumentenbond ziet het onduidelijke Vinkje liever verdwijnen. Als levensmiddelenfabrikanten écht begaan zijn met onze gezondheid, zetten ze voortaan verkeerslichten op alle bewerkte levensmiddelen. Je ziet dan voor elk product of het veel of weinig verzadigd vet, suikers en zout bevat. In Groot-Brittannië is dit succesvolle systeem te vinden op zo'n tweederde van alle levensmiddelen in de supermarkt. Met die informatie kun je als consument écht bewust kiezen.

Lees ook:

Artikelen binnen Vinkjes