Over casinopensioenen en wurgcontracten

Wat hebben verzekeren en gokken met elkaar te maken? Misschien meer dan je op het eerste gezicht zou denken. Kijk maar naar het nieuwe pensioenstelsel.

Pensioen gebaseerd op beleggingsresultaten

De meeste mensen krijgen (of hebben) nu nog een ‘uitgesteld loon’ wat pensioen in feite is. Dat is gebaseerd op het aantal gewerkte jaren en het gemiddelde loon. Een middelloonregeling dus. Vanaf 2027 bouw je echter alleen nog pensioen op dat is gebaseerd op beleggingsresultaten. Veel onvoorspelbaarder dus en veel individueler.

Hoe kom je aan betrouwbare informatie en waar kun je terecht met klachten? De Consumentenbond pleitte deze week voor een onafhankelijk loket: de Pensioenautoriteit.

Casinopensioen

‘Dertig jaar lang is een stelsel op basis van beleggingen zwart gemaakt door overheid en vakbonden. Die noemden dat zelfs casinopensioen. En nu maakt de overstap naar beleggingen niet meer uit? Ja, dat gelooft natuurlijk niemand’. Pensioenprofessor Hans van Meerten heeft gelijk met deze sneer.

In mijn jaren als vakbondsbestuurder heb ik vele malen onderhandeld over aanpassingen van pensioenregelingen. Het sluiten van een akkoord waarin sprake was van afhankelijkheid van beleggingen stond in die tijd gelijk aan het versturen van je ontslagbrief.

De nood was de laatste jaren kennelijk zo hoog, dat de vakbonden zijn afgestapt van dit dogma. Het resultaat is de door minister Koolmees gestarte hervorming van het pensioenstelsel.

Grote belangen

Vergis je niet, het gaat om grote belangen. Gemiddeld werk je 1 dag per week voor de opbouw van je oudedagsvoorziening. Geen wonder dat het om veel geld gaat. De pensioenfondsen beschikken inmiddels over een vermogen van 1.700 miljard euro.

Pensioenpotjes worden individueler en de pensioenuitkeringen minder zeker dan daarvoor. De verantwoordelijkheid voor een goede oudedagsvoorziening komt veel meer bij consumenten zelf te liggen. Hun risico wordt groter, terwijl ze daar lang niet altijd klaar voor zijn, want pensioenen zijn vaak ingewikkelde producten.

Wurgcontract

Toegegeven, het begrip ‘casinopensioen’ klinkt niet bepaald positief. Casino’s kunnen echter ook tot inspiratie en mooie verhalen leiden, zo blijkt uit het leven van de Russische schrijver Fjodor Dostojevski (1821-1881).

Nadat hij zijn hele fortuin had vergokt in de Europese casino’s zag Dostojevski zich namelijk gedwongen een wurgcontract te tekenen met zijn uitgever, waarin hij beloofde binnen een maand een nieuw boek te schrijven. Het eindresultaat was ‘De Speler’, een prachtige roman over een generaal die tegen beter weten in blijft proberen zijn geluk aan de roulettetafel te keren.

Overigens vergokte Dostojevski de overgebleven royalty’s vervolgens binnen een paar dagen, in het schilderachtige Baden-Baden.

Pensioenautoriteit

Onder andere om zulke risico’s met pensioenen te voorkomen, pleit de Consumentenbond voor de oprichting van een Pensioenautoriteit. Hier kunnen consumenten terecht met al hun vragen en klachten over hun pensioen. Het gaat dan om alle elementen waaruit je inkomen dan kan bestaan: AOW, oudedagspensioen en je eigen spaar- of beleggingspotjes.

Het nieuwe pensioenstelsel, dat uiterlijk in 2027 ingaat, zal ongetwijfeld veel vragen en klachten opleveren. Juist omdat de uitkomsten onzekerder zijn dan nu. Bij dit loket kun je dan terecht. Het loket is onafhankelijk van pensioenfondsen en verzekeraars. Het kan je helpen overzicht te houden en je voorzien van alle informatie die voor jou van belang is. Je hoeft dan niet direct een dure pensioenexpert in te schakelen of blind af te gaan op wat het pensioenfonds aangeeft. 

Klachten

Verder moet de autoriteit een einde maken aan de verschillende klachtenloketten. Er zijn er nu te veel, zoals Kifid en de Ombudman Pensioenen. Dat ontmoedigt consumenten om informatie te halen en klachten in te dienen.

Tot slot willen wij dat de Pensioenautoriteit het belang van consumenten bewaakt, bijvoorbeeld door signalen over foute berekeningen te delen met de toezichthouder. De Pensioenautoriteit ziet zo toe op het functioneren van pensioenfondsen en verzekeraars. Ook als er sprake blijkt van structurele problemen, zoals een slecht functionerend pensioenfonds of rommelende verzekeraars, kan de Pensioenautoriteit deze aankaarten bij de wetgever.

AFM aan onze zijde

De Consumentenbond vindt het belangrijk dat de rechtspositie van pensioendeelnemers versterkt wordt, want pensioen gaat steeds meer op een regulier financieel product lijken. Gelukkig vinden we toezichthouder AFM aan onze zijde, die eerder vaststelde dat de behandeling van klachten momenteel nog te wensen overlaat.

Als ze dan toch met je geld gaan gokken, dan wil je op zijn minst weten of ze hiermee enige ervaring hebben, en geen wurgcontract hebben met een uitgever.