Kussentjes en stabilisatierolletjes: veilig of niet?

Is een hoofdkussen voor een baby nodig?

Nee. Sterker nog, het is gevaarlijk voor een baby die zich niet kan omdraaien. Hij kan er met neus en mond in wegzakken. Ook kussens die lucht zouden doorlaten, zijn ongeschikt. Baby's hebben nog geen krachtige uitademing. Daarnaast bestaat de kans dat uitgeademde lucht in het kussen blijft hangen en weer wordt ingeademd (rebreathing).

Kussentjes tegen scheefhoofdigheid

Verkopers claimen bij sommige kussentjes dat deze scheefhoofdigheid of een afgeplatte schedel voorkomen. Er zit bijvoorbeeld een kuiltje in, wat moet voorkomen dat je baby steeds op dezelfde kant van zijn hoofd ligt. Zo zou hij geen voorkeurshouding ontwikkelen. Als baby's altijd op dezelfde kant van hun hoofd liggen, kunnen ze een afgeplatte schedel krijgen.

Stabilisatierolletjes

Stabilisatierolletjes of zijligkussentjes zijn gemaakt om je baby op zijn zij te laten liggen. Ook daarmee zou je kunnen voorkomen dat het hoofd van de baby scheef groeit. Je kunt ze dan aanleren op de zijkant te liggen als dit niet hun voorkeur heeft. Soms kun je ook reflux voorkomen. 

Anti-refluxkussentjes

Anti-refluxkussentjes lopen steil op. Er zijn ook speciale anti-reflux bedjes met zo'n verhoging. Soms kun je een baby vastleggen op zo'n bedje. Volgens de producenten gaat een (heel) schuine houding als de baby ligt, gastroesofageale reflux (terugvloeien van maagzuur in de slokdarm) tegen.

Onderzoeken laten zien dat het slapen onder een helling effect heeft op de spieractiviteit. Onder een hoek van 30 graden kan een baby zich niet in positie houden en glijdt hij naar beneden. Bij een hoek van 20 graden komt er meer spanning op de buikspieren, dit kan leiden tot vermoedheid. Als je baby op zijn buik weet te draaien is er een risico dat je kindje stikt. Een helling van meer dan 10 graden lijkt al een negatief effect te hebben. 

Ons advies: niet gebruiken

• Uit voorzorg tegen scheefhoofdigheid of reflux hoef je geen speciale kussentjes of andere producten in de wieg te gebruiken.
• Heeft je kind een afgeplatte schedel? In sommige gevallen kun je in overleg met een arts tijdelijk zo’n product gebruiken. Doe dit alleen onder (kinder)fysiotherapeutische begeleiding. Houd altijd toezicht op je kind. 
• Denk je dat je kind last heeft van reflux? Overleg dan met de arts van het consultatiebureau of een kinderarts. Leg je kind niet zonder overleg onder een helling te slapen. 
• In Amerika zijn deze 'inclided sleepers' verboden sinds 2021. 

Bronnen:

• Safe Sleeping van de American Academy of Pediatrics, Maatregelen ter preventie van wiegendood, Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde 66, nummer 3 2010.
• Nederlands Centrum Jeugdgezondheid: Mijn baby heeft een voorkeurshouding wat nu?
• Nederlands Centrum Jeugdgezondheid: Hoe voorkomt u een voorkeurshouding bij een baby. 
• Biomechanical Analysis of Inclined sleepproducts. UAMS, 2019. Erin M. Mannen

Waarom niet gebruiken?

Kussentjes en stabilisatierolletjes 

Fabrikanten beweren dat speciale kussentjes of rolletjes nodig zijn om scheefhoofdigheid of reflux tegen te gaan, maar dat is niet zo. Losse producten in een babybed verhogen in het algemeen het risico op wiegendood. Losse materialen in bed worden afgeraden omdat een baby daar met neus en mond tegenaan kan komen te liggen. 

Je hebt in de eerste maanden geen stabilisatiekussentje nodig dat voorkomt dat je baby van zijn rug op zijn buik draait. Een baby draait in de eerste weken maar heel zelden naar zijn buik. Bovendien ontbreekt wetenschappelijk onderzoek naar de veiligheid.

Ook rolletjes om je baby op zijn zij te laten liggen heb je niet nodig: in Nederland wordt de zijligging niet meer aangeraden, omdat het instabiel is en de kans op wiegendood vergroot. De aanbevolen slaappositie is op de rug. 

Niet vlakke babymatrasjes 

Gebruik geen speciale matrasjes met een kuiltje erin voor het hoofd van je baby. Met deze matrasjes zou je een scheef hoofd en reflux voorkomen, wat niet is aangetoond. Als je baby op zijn buik ligt, kunnen ze gevaarlijk zijn. Wij adviseren alleen vlakke babymatrassen. 

Corrigerende Mutsjes

Gebruik geen mutsjes die voorkomen dat je baby zijn hoofd kan draaien, zoals Tortle. Bovendien verstoort een mutsje de warmteregulatie, die via het hoofdje van je baby verloopt.

Deze kussentjes, stabilisatierolletjes en matrassen beter niet gebruiken

Voor alle onderstaande producten geldt ons advies: gebruik ze liever niet. Wil je ze toch gebruiken? Overleg dan eerst met een arts van het consultatiebureau of je kinderarts als je baby daarbij onder behandeling is.

Hoofdkussen:

• Airvent Comfort
• BabyDorm (SimoNatal)
• Babymoon Pod
• BakokiKoala Babycare Baby Kussen Plagiocefalie
• Lovenest (Babymoov)
• Mimos Pillow
• Supreme Sleep (Slaapnestje met geintergreerd kussen)

Stabilisatie kussens:

• Doomoo Baby Sleep EZ
• Bébécal
• Delta Baby Sleep
• Babyjem Zijslaapkussen

Anti reflux kussens:

• Rest Easy hellend vlak (Doomoo Basics)

NIet vlakke matrassen:

• SleepCurve Baby Cot Bed matrass

Corrigerende mutsen:

• Tortle

Babocush

De Babocush is een kussen dat wiegende bewegingen maakt en geruststellende geluiden kan afspelen. Je gebruikt het los of bevestigt het aan een wipstoel. Het zou helpen bij baby's die veel last hebben van reflux, darmkrampjes en gas. Je legt de baby op zijn buik vast als alternatief voor het zelf vasthouden van je baby na de voeding.

Om deze redenen kun je de Babocush beter niet gebruiken:

• Je legt je baby vast en daardoor beperk je zijn bewegingsvrijheid.
• Je baby went aan op zijn buik te slapen en dat wordt door experts ernstig afgeraden. Er is namelijk een risico dat de baby niet meer op de rug wil slapen. De rugligging is de enige veilige slaaphouding die beschermt tegen wiegendood.
• Door de Babocush laat je je kind misschien op zijn buik liggen wanneer je er zelf niet bij bent. De buikligging is belangrijk om te oefenen om het hoofdje rechtop te houden en te rollen. Maar doe dit alleen als je baby wakker is en je er zelf bij bent. Leg je baby dan op een stevige ondergrond zoals een box of kleed. 

Anti-refluxbed (AR-bedje) 

Het anti-refluxbed (AR-bedje) kun je extreem steil zetten. Maar het heeft alleen wat effect als je het bedje in een hellingshoek van minimaal 40 graden zet. Je moet de baby dan fixeren (vastleggen) en zo ligt hij in een ongemakkelijke houding. Bovendien is er niets bekend over de veiligheid van zo’n bedje. Wil je toch een AR-bedje gebruiken? Overleg dan met een arts.

Scheef hoofd voorkomen

Scheefhoofdigheid treedt meestal niet op als je er vanaf het begin op let dat je baby geen voorkeurshouding ontwikkelt. Dat doe je door zijn hoofdje in rugligging opzij te draaien: de ene keer naar links en de andere keer naar rechts. Ook tijdens het voeden en knuffelen kun je de houding van je kind afwisselen. Als je je baby verschoont, kun je dat ook doen in verschillende posities. 

Daarnaast kun je hem regelmatig op zijn buik leggen als hij wakker is. Een goed moment is hiervoor tijdens het verschonen van de luier. Hij kan dan zijn nekspieren en het draaien van zijn hoofd oefenen. Houd daarbij altijd toezicht.

Ontwikkelt je baby toch een voorkeurshouding? Bespreek dat dan met de kinderarts of met de jeugdarts op het consultatiebureau. Zie voor meer informatie de richtlijn van het Nederlands Centrum Jeugdgezondheid (pdf).

Reflux behandelen

Reflux (het terugstromen van maaginhoud in de slokdarm) wordt nog weleens verward met ‘een mondje teruggeven’, wat bij veel baby’s voorkomt en meestal na een paar maanden vanzelf overgaat. Heeft je baby last van ‘echte’ reflux, dan zal de arts een behandeladvies geven dat meestal begint met verandering van de voeding.

Het idee dat het zou helpen als je je kind neerlegt op een schuin vlak, is achterhaald. In geen enkel onderzoek is het nut ervan bewezen. Ook is de veiligheid van anti-refluxkussens niet bewezen. Op een schuin kussen kan een baby makkelijk wegglijden.