Vrije advocaatkeuze

Het Europese Hof van Justitie onderstreept de vrije advocaatkeuze in de uitspraak van 7 november 2013. Het recht om zelf een advocaat te kiezen stond al in de wet. Maar rechtsbijstandsverzekeraars perkten dit recht in. Dit deden ze door zelf een advocaat te kiezen. En het alleen toe te passen bij procedures waar een advocaat verplicht is. Zoals bij zaken met een belang boven de €25.000.

Vrije advocaatkeuze bij procedures

Rechtsbijstandsverzekeraars lossen juridische vraagstukken of geschillen voor hun verzekerden op. Ze hebben hiervoor eigen juristen en vaak ook advocaten in dienst. Bij een gerechtelijke of administratieve procedure kunnen deze eigen juridische medewerkers je ondersteunen.

Je bent niet verplicht om een juridische medewerker van je rechtsbijstandsverzekering te kiezen. Je mag zelf een advocaat kiezen die niet voor je rechtsbijstandsverzekeraar werkt. Dit mag ook een andere ‘rechtens bevoegde deskundige’ zijn.

Zelfs je buurman

Stel dat je een juridisch onderlegde buurman hebt. En het komt tot een procedure waarbij een advocaat niet verplicht is. Dan mag je je bij deze procedure laten bijstaan door de buurman. De verzekeraar moet deze kosten vergoeden.

Discussie over vrije advocaatkeuze bij buitengerechtelijke procedures

Ook bij een buitengerechtelijke procedure heb je recht op vrije advocaatkeuze. Dit blijkt uit een uitspraak van de Geschillencommissie van het Kifid (april 2021). Elke fase die kan leiden tot een procedure bij de rechter valt volgens de Geschillencommissie onder het begrip ‘gerechtelijke procedure’. Daarmee volgt de Geschillencommissie het Europese Hof van Justitie. Een gerechtelijke procedure is:

• Een procedure voor gerechtelijke of buitengerechtelijke bemiddeling.
• Een procedure waarbij een rechterlijke instantie betrokken is of betrokken kan worden.

Dat besliste het Europese Hof op 14 mei 2020 in een Belgische zaak.

Je hebt er toch niet altijd recht op

De verzekeraar (DAS) was het niet eens met de uitspraak en ging in beroep. Daarop beperkte de Commissie van Beroep van Kifid weer het recht op vrije advocaatkeuze bij rechtsbijstandsverzekeringen (zie uitspraak, 2 november 2021). Volgens de Commissie gaat dit recht niet zover dat een consument altijd zelf een advocaat mag kiezen op kosten van de verzekeraar. Er moet een relatie zijn met een administratieve of gerechtelijke procedure.

Niet zelf een advocaat inschakelen

Let op: schakel als verzekerde niet op eigen houtje een externe partij (zoals een advocaat) in. Je hebt toestemming en een opdracht van je rechtsbijstandsverzekeraar nodig. Dan krijg je de kosten vergoed. 

Toestemming vragen bij een juridische of administratieve procedure, is een formaliteit. De verzekeraar mag het recht op een eigen advocaat niet weigeren. Meestal mag je per procedure 1 keer zelf een rechtshulpverlener kiezen.

Redelijke en noodzakelijke kosten

De verzekeraar mag wel grenzen stellen aan de vergoeding. In de praktijk worden nooit meer dan de ‘redelijke en noodzakelijke’ kosten vergoed. Of er geldt een maximum voor externe kosten (zoals advocaatkosten), algemeen of voor een specifiek rechtsgebied.

De kostenvergoeding mag alleen niet zo worden beperkt dat de verzekerde redelijkerwijze geen eigen rechtshulpverlener meer kan kiezen.

Procedure starten

De rechtsbijstandsverzekeraar bepaalt wanneer een procedure gevoerd moet worden. Deze kan besluiten geen procedure te voeren, terwijl jij dat als verzekerde wel wilt.

Wil je als verzekerde wel een rechtszaak aanspannen, maar de verzekeraar niet? Dan kun je een beroep doen op de geschillenregeling die in de polisvoorwaarden staat. De regeling houdt in dat een onafhankelijke derde partij de aanpak van het geschil opnieuw beoordeelt. Het is een second opinion. Het advies van deze derde moet je opvolgen.

Inperkingen vrije advocaatkeuze

Verschillende rechtsbijstandsverzekeraars maken het je lastig als je zelf een advocaat kiest. Deze advocaat is meestal duurder dan een juridische medewerker van de verzekeraar zelf. De meeste rechtsbijstandsverzekeraars hebben sinds 2013 hun maximumvergoeding voor 'externe kosten' verlaagd met tienduizenden euro’s. Of er geldt een eigen bijdrage.

Rechtsbijstandsverzekeraars mogen deze externe kosten niet zo verlagen dat je eigenlijk niet meer kunt kiezen of je zelf iemand inschakelt.

Welke externe kosten vergoedt je verzekering?

De vermelde maximum kosten gelden bij de meeste verzekeraars voor alle kosten die met de procedure te maken hebben. Denk hierbij aan advocaatkosten, griffierecht, deskundigenkosten en kosten door veroordeling in kosten van de wederpartij. 

Bij een aantal verzekeraars geldt het maximum alleen voor de behandelkosten van de advocaat die je zelf hebt gekozen. Denk aan het honorarium inclusief kantoorkosten en overige kosten. Andere kosten vallen onder de standaard maximale vergoeding. In de tabel lees je om welke verzekeraars het gaat. 

Tips vergoedingen vergelijken

• Vergelijk rechtsbijstandsverzekeraars. Kijk wat er in de polisvoorwaarden staat over de vergoeding van externe kosten. Let ook op of de verzekering verschil maakt tussen zaken met verplichte en niet-verplichte procesvertegenwoordiging.

• Controleer welke kosten precies vergoed worden. Soms gelden de beperkte vergoedingen alleen voor advocaatkosten.

• Een polis zonder (flink) beperkte kostenvergoedingen kun je beter koesteren. Als je tenminste tevreden bent over de dienstverlening.
• Sommige verzekeraars hebben een lijst met externe rechtshulpverleners waarmee zij prijsafspraken hebben. Je bent niet verplicht om hieruit te kiezen.

Advocaatkosten uit het verleden

Heb je in het verleden onterecht advocaatkosten betaald? Dan kun je proberen om deze advocaatkosten terug te krijgen. Lees meer over het terugkrijgen van onterechte advocaatkosten en maak gebruik van onze voorbeeldbrief. 

Toestemming om verzekeraar te informeren

Een (externe) advocaat heeft op grond van de Advocatenwet een geheimhoudingsplicht. Je kunt een machtiging afgeven waarin je toestemming geeft dat de externe advocaat namens jou de verzekeraar informeert.

Wij raden aan om de advocaat te vragen welke informatie de verzekeraar nodig heeft en alleen daarvoor een machtiging af te geven. Op deze manier verklein je de kans dat de advocaat ongewenst informatie doorspeelt.

Je kunt er ook voor kiezen om geen volmacht te geven. Hiermee verklein je het risico dat de advocaat samen met de verzekeraar de juridische koers bepaalt. Informeer je de verzekeraar zelf? Dan mag je  vertrouwelijke informatie in de correspondentie met de advocaat zwartmaken.