Belastingvrij schenken voor de woning

Enorme besparing

Door gebruik te maken van de mogelijkheid om belastingvrij maximaal iets meer dan een ton te schenken voor een eigen woning, kun je de ontvanger veel geld besparen. Hoeveel belasting hij maximaal bespaart met deze vrijstelling hangt af van de relatie tussen de schenker en de ontvanger:

• Wie van zijn ouders €103.643 krijgt, betaalt gewoonlijk €9812 schenkbelasting.
• Krijgt een (achter)kleinkind €103.643 van een (over)grootouder, dan betaalt hij €18.258 schenkbelasting.
• Bij zo'n schenking van nóg iemand anders moet zelfs €30.430 belasting worden betaald. 

Er zijn wel voorwaarden verbonden aan de vrijgestelde schenking van (ruim) een ton. Omdat het bedrag jaarlijks wordt geïndexeerd, is het inmiddels meer dan een ton.

Let op! In het (eerste) jaar dat een schenking voor de eigen woning wordt gedaan, mag de ontvanger niet óók nog gebruik maken van het jaarlijks vrijgestelde bedrag (€5515 van ouders en €2208 van anderen).  

Besteden aan eigen huis

De ontvanger van de schenking moet het geld gebruiken voor zijn koophuis.

Meestal gaat het om: 

• Inbreng van eigen geld bij de aankoop van een huis.
• Kosten ter verbetering of verbouwing van het huis.
• Aflossing van de eigenwoningschuld.
• Afkoop van erfpacht.

Minder bekende mogelijkheden:

• Het aflossen van de lening die je hebt overgehouden aan de verkoop van je vorige huis. Als de woning minder heeft opgebracht dan de eigenwoningschuld plus de verkoopkosten. Dit heet de restschuld.
• Het plaatsen van zonnepanelen of een zonnescherm of het leggen van een nieuwe parket- of plavuizenvloer. Dit valt soms ook onder verbouwing van de woning.
• Aankoop of verbouwing van een koopwoning die in het buitenland staat, die als je hoofdverblijf fungeert. Of aflossing van een eigenwoningschuld voor een buitenlandse woning. Let op: dit geldt niet altijd, het hangt er vanaf in welk land dat huis staat. Check dit bij een belastingadviseur. 
• Het kwijtschelden van een lening voor de eigen woning tussen ouders en kinderen. Een familielening levert in de eerste jaren bijna altijd meer financieel voordeel op dan een schenking. Maar dat blijft niet zo. Het is vaak handig om de lening na een jaar of 10 om te zetten in een schenking. Dat kan door de lening vanaf dan in porties van de jaarlijkse schenkvrijstelling kwijt te schelden. Of ineens als (de partner van) de lener nog geen 40 is, met de schenkvrijstelling voor de woning.

De vrijstelling geldt niet voor:

• Bestedingen voor een vakantiehuis, beleggingspand of tweede huis.
• De aflossing van het deel van de hypotheek dat gebruikt is voor consumptieve uitgaven (bijvoorbeeld een auto).
• Het deel van de hypotheek waarop de rente niet aftrekbaar is door de bijleenregeling.

Leeftijd telt

De ontvanger moet tussen de 18 en 40 jaar oud zijn op het moment van de schenking. Als de ontvanger ouder is dan 40 jaar kan de schenking soms nog onder de eenmalige verhoogde vrijstelling vallen. Dat kan als zijn fiscale partner op dat moment wel tussen de 18 en 40 jaar oud is. 

Leeftijdsdiscriminatie?

Wij ontvingen vragen of met de leeftijdsgrens sprake is van leeftijdsdiscriminatie. In de Eerste Kamer is dit kort aan de orde geweest. De staatssecretaris vindt de leeftijdsgrens gerechtvaardigd.

Hij geeft daarbij aan dat uit onderzoek van De Nederlansche Bank is gebleken dat huishoudens in de leeftijdsgroep tot 40 jaar het vaakst een woning hebben die ‘onder water’ staat. Juist deze jonge huishoudens beschikken over kleinere financiële buffers om extra af te kunnen lossen op hun schuld. 

Eerder geschonken

Als je al eerder een hoge vrijgestelde schenking aan je kind hebt gedaan, dan heeft hij daarna in principe geen recht meer op deze vrijstelling. Gebruik de vrijstelling dus niet voor een vrij kleine schenking, met het idee om over een jaar of 5 nog een groot bedrag bij te schenken voor aflossing. Dat kan dan niet meer. 

Soms is vrijgesteld schenken nog wel mogelijk na een eerder gebruik van een hoge vrijgestelde schenking, maar dan is de maximaal vrijgestelde schenking aan dat kind voortaan lager dan €103.643. 

Of je nog recht hebt op een vrijstelling en voor welk bedrag, hangt af van de datum waarop je de eerdere schenking hebt gedaan. Check waar je nog recht op hebt. De rekenhulp ‘Hoeveel schenkbelasting betaal ik’, rekent voor je uit hoeveel belasting er moet worden betaald over een voorgenomen schenking.

Handig om ook nog even te checken om verassingen achteraf te voorkomen. Je kunt een schenking meestal niet meer belastingvrij terugdraaien, als de belastingheffing achteraf hoger blijkt dan je gedacht had. 

Uitsmeren over 3 jaren

De ontvanger van de schenking hoeft het geld niet direct aan de eigen woning te besteden. En de schenker hoeft niet alles in één keer over te maken of toe te zeggen. We stippen de belangrijkste aandachtspunten hierbij aan.

Schenking uitsmeren

Je mag het schenken van maximaal €103.643 over 3 achtereenvolgende jaren uitsmeren. De ontvanger moet dan ieder jaar in de aangifte schenkbelasting opnieuw een beroep doen op de verhoogde schenkvrijstelling. En de ontvanger moet op elk moment dat hij een deel van de schenking ontvangt tussen 18 en 40 jaar oud zijn. Of anders zijn partner.

Wordt het doen van de schenking over 3 verschillende jaren gespreid? Dan moet het tweede en derde deel ook zijn uitgegeven uiterlijk aan het einde van het tweede kalenderjaar na de éérste schenking.

Wie bijvoorbeeld in juni 2018, juni 2019 en juni 2020 steeds een schenking van €33.333 krijgt, moet deze ton dus uiterlijk op 31 december 2020 hebben besteed aan de eigen woning. Hij (of zijn partner) moet in juni 2020 nog niet ouder zijn dan 40 jaar. 

Als de eerste schenking in juni 2018 gedaan wordt, mag de laatste uiterlijk in december 2020 worden gedaan. De laatste dag is altijd 31 december. Je hebt bij een eerste schenking aan het begin van een jaar dus bijna drie jaar de tijd voor het uitgeven of bijschenken. Bij een eerste schenking aan het eind van het jaar, maar net iets meer dan 2 jaar. 

In het tweede en derde jaar van een uitgesmeerde schenking mag daarnaast gebruik gemaakt worden van het bedrag van de jaarlijks vrijgestelde schenking (€5515 voor ouders en €2208 voor anderen). Die bedragen mag de ontvanger ook vrij besteden.

Besteding uitsmeren

De ontvanger van de schenking hoeft deze niet meteen te besteden. Hij heeft nog ruim twee jaar na de eerste schenking om het geld uit te geven. Altijd tot de derde 31 december na die schenking.

Wie in juni 2019 een schenking van €103.643 ontvangt, heeft dus nog tot en met 31 december 2021 om deze aan de eigen woning te besteden. Hij mag in die jaren ouder zijn dan 40 jaar. In dat opzicht biedt de besteding uitsmeren soms meer mogelijkheden dan de schenking uitsmeren. 

Ook leidt uitsmeren van de besteding vaak tot minder belastingheffing over het vermogen dan uitsmeren van de schenking. Dat is evident als de ontvanger zelfs na de schenking minder bezit dan het heffingsvrijvermogen. Dat is bij de volgende meting (op 1 januari 2021) €50.000 voor alleenstaanden en €100.000 voor stellen.

Ook in andere situaties is vaak flink wat heffing te besparen als de schenker meer bezit dan de ontvanger. Bezit de schenker bijvoorbeeld meer dan €100.000 (of €200.000 bij een stel) en de ontvanger minder dan €100.000 (of €200.000 bij een stel)? Dan is het belastingtarief van de schenker bijvoorbeeld ruim twee keer zo hoog.

Check of en hoeveel belasting is te besparen op vermogen door een schenking

Boeterente vermijden

Uitsmeren van de (besteding van de) schenking is handig als de schenking gebruikt wordt om een hypotheek bij de bank mee af te lossen. De bank rekent vaak een boeterente als je in 1 keer een groot bedrag aflost.

Door de aflossing te spreiden over meerdere jaren, kan de boeterente meestal in zijn geheel vermeden worden. Hierdoor hoeft het cadeautje van de fiscus niet (gedeeltelijk) in de vorm van een boete in de zak van de bank te vloeien.

Boetevrij aflossen

Het verschilt van geval tot geval of er boeterente moet worden betaald.

Een aantal banken rekent geen boeterente als je aflost met geld uit een belastingvrije schenking voor de eigen woning. Dat zijn op dit moment:

Loopt je rentevaste periode af? Dan kun je altijd boetevrij aflossen. Check hoeveel je boetevrij kunt aflossen bij jouw bank én onze tips daarover. 

Tip: Eventuele boeterente is aftrekbaar van het belastbaar inkomen voor de inkomstenbelasting. Vergeet hem volgend jaar niet in te vullen in de aangifte bij ‘betaalde rente in 2020’. Je krijgt bij de belastingaangifte dan afhankelijk van je inkomen en leeftijd 19,45% tot 49,5% van de betaalde boeterente terug.

Let op! Je kunt eventuele boeterente niet betalen met een deel van de (vrijgestelde) schenking voor de eigen woning. Boeterente is namelijk geen eigenwoningschuld.

Slim combineren

Het combineren van de verschillende vrijstellingen is mogelijk. Wie een bedrag tot €103.643 belastingvrij ontvangt an zijn ouders, mag daarvan €26.457 vrij besteden. Je vinkt daarvoor in de aangifte schenkbelasting bij de vrijstellingen alleen de ‘eenmalige verhoogde vrijstelling voor de eigen woning’ aan.

Deze combinatie is bijvoorbeeld interessant als je kind ook nog een schuld heeft zonder aftrekbare rente. Of als hij de komende jaren extra bestedingsruimte wenst. Of misschien wil je kind de komende maand wel een auto kopen van het geld. Op deze manier kun je de aflossing bij de bank met de schenking ook over vier of meer jaren spreiden. In situaties waarin dat boeterente voorkomt of beperkt. 

Bij een schenking aan een ander dan een kind, kan de ontvanger maximaal een bedrag van €2208 aan iets anders dan het huis besteden.  

Schenken op de valreep

Misschien heb je weleens gehoord van de 180-dagenregeling. Deze bepaalt dat als een schenker overlijdt binnen 180-dagen na de schenking, deze schenking bij de erfenis wordt opgeteld. Er moet dan zowel schenk- als erfbelasting worden betaald, waarbij eventueel betaalde schenkbelasting (grotendeels) wordt verrekend. Deze 180-dagenregeling is niet van toepassing bij de schenking voor de eigen woning.

Als er vlak voor het overlijden is geschonken voor de eigen woning, maakt deze schenking geen onderdeel uit van de erfenis. Zo’n schenking werkt belastingbesparend als je weet dat je niet lang meer te leven hebt.

Belangrijk is wel dat de schenking moet zijn overgemaakt voor het overlijden. Pas als het geld daadwerkelijk betaald is, komt de schenking tot stand. Er moet ook aan alle voorwaarden voor een belastingvrije schenking voor de eigen woning voldaan zijn. Er is geen belastingbesparing als alle erfgenamen minder erven dan hun vrijstelling voor de erfbelasting.

Uitlenen lucratiever?

Een schenking is niet altijd de gunstigste manier om iemand te hulp te schieten. Het kan lucratiever zijn (voor ouder én kind) als de vrijgevige besluit het geld uit te lenen. Ten minste als je het slim aanpakt met de lening. Bij een familielening kun je een hoge renteaftrek krijgen. Bovendien geldt er voor de familielening geen leeftijdsgrens. Check welke optie het best bij je past. 

Let op! Zeker als je zelf (dus zonder notaris) aan de slag gaat met een lening, moet je erop letten dat je de lening zowel fiscaal als praktisch goed regelt. Foutjes zijn kostbaar. 

Lees hoe je een lening binnen de familie goed regelt 

Aan de slag

Werk eerst andere leningen weg

Kijk niet alleen naar fiscaal voordeel. Heb je een lening waarvan de rente niet aftrekbaar is? Dan ben je vaak beter af met een (met schenkbelasting belaste) schenking om die lening af te lossen. In plaats van een vrijgestelde schenking die je moet besteden aan de eigen woning. Gelukkig kan het door slim combineren van de vrijstellingen meestal allebei tegelijk. 

De boodschap is: vergeet dure leningen zonder renteaftrek niet eerst aan te pakken. Bijvoorbeeld een hypotheekdeel zonder renteaftrek (bijvoorbeeld in verband met de bijleenregeling of omdat hij besteed is aan inrichting). Of een lening voor een auto.

Zo regel je de vrijstelling

Je hebt veel gelezen over de vrijgestelde schenking voor de eigen woning en bent overstag. Nu moet je de vrijstelling regelen. 

Handig naslagwerk: slim schenken

Als je vermogen hebt, wil je dat misschien met naasten delen. Het boek Slim schenken geeft inzicht in de belangrijkste financiële en praktische aspecten waar je rekening mee moet houden. Met handige tips en heldere rekenvoorbeelden.

Bestel het boek

Lees ook:

• Geld schenken aan je kind: de mogelijkheden
• Vrijgestelde schenking regelen
• Huis of hypotheek met hulp van ouders