Levenstestament: waarom verstandig?

Verschil levenstestament en testament

In een levenstestament staat wie voor jou zaken mag regelen als je nog leeft, maar niet in staat bent om beslissingen te nemen. Dat kan tijdelijk zijn, bijvoorbeeld bij een ziekenhuisopname. Of permanent na een ernstig ongeluk of ziekte. Een levenstestament vervalt na je overlijden. In een gewoon testament leg je vast wat er met je bezittingen moet gebeuren als je er niet meer bent. 

Wat is een levenstestament?

Meestal stelt een notaris het levenstestament voor je op. Je kunt je wensen ook zelf opschrijven maar dat wordt niet overal geaccepteerd. Een levenstestament bestaat vaak uit 2 onderdelen. Een financieel en een persoonlijk/medisch deel. Je legt per deel vast wat je wensen zijn. En je bepaalt wie een volmacht krijgt om namens jou te handelen. Je kunt 1 persoon benoemen die alles mag regelen. Of je splitst de taken en kiest iemand voor de financiële zaken en een ander voor je persoonlijke en medische wensen. Je kunt je levenstestament zo uitgebreid maken als je zelf wilt. 

Je krijgt een aantal getekende kopieën mee. Vergeet niet een kopie te geven aan de gevolmachtigde en de bank (het financiële deel). Dan zijn zij op de hoogte van je wensen.   

Leg medische wensen vast bij arts

In een levenstestament kun je vastleggen of je gereanimeerd wilt worden. Of wanneer bepaalde medische handelingen moeten stoppen. En hoe je denkt over euthanasie. Maar voor een arts zijn de teksten in een levenstestament soms te algemeen opgeschreven. Het is dan niet duidelijk wat je precies bedoelt en wanneer voor jou de grens is bereikt. Ook is het maar de vraag of je arts het levenstestament ziet.

Een betere optie is om in je levenstestament op te nemen dat je een wilsverklaring hebt. Een wilsverklaring is een zelfgemaakte verklaring waarin je in je eigen woorden opschrijft wat je wel en niet zou willen. Zet er ook een datum en handtekening onder. Bespreek je wensen met je arts en zorg dat je wilsverklaring in je medische dossier komt. Bespreek het ook met je gevolmachtigde en geef hem of haar een kopie. Het is belangrijk dat in noodsituaties direct duidelijk is wat je wensen zijn.

Levenstestament opstellen bij notaris

Levenstestament zonder notaris 

Je kunt zelf een levenstestament of volmacht opstellen. Dat heet een onderhandse akte. In je eigen woorden schrijf je op wat je persoonlijke wensen zijn en wie dit voor je mag regelen. Voor persoonlijke en medische zaken is een eigen verklaring meestal voldoende. Een levenstestament bij de notaris laten opstellen heeft wel een aantal voordelen. 

Voordelen levenstestament van de notaris

• Voor je financiële zaken is het wél nodig om een levenstestament met volmacht bij de notaris te regelen. Banken en andere officiële instellingen accepteren alleen een volmacht die door een notaris is ondertekend.
• Je kunt een notarieel levenstestament laten opstellen als je wilsbekwaam bent en uit vrije wil handelt. De notaris controleert of je op dat moment in staat bent om beslissingen te nemen. Zo kan hierover achteraf geen discussie ontstaan.  
• Een notaris heeft veel ervaring met het levenstestament. Hij of zij weet welke zaken belangrijk zijn om vast te leggen om problemen te voorkomen.  
• De notaris bewaart het levenstestament. Je krijgt een aantal getekende kopieën mee. Vergeet niet een kopie te geven aan de gevolmachtigde en de bank (het financiële deel). Dan zijn zij op de hoogte van je wensen.   

Waarom is een levenstestament altijd verstandig?   

Met een levenstestament houd je onder alle omstandigheden zelf de regie over je leven.  

• In de volmacht(en) leg je vast dat de persoon of personen die jij vertrouwt, beslissingen mag nemen namens jou.   

• Je legt je belangrijkste wensen vast zodat het voor je naasten duidelijk is wat je wilt in bepaalde situaties. En wat je niet wilt.  

Het is verstandig om deze belangrijke zaken vast te leggen, ook als je jong en gezond bent. Er kan iedereen iets overkomen waardoor je tijdelijk of blijvend geen beslissingen kunt nemen. Heb je geen levenstestament en kun je geen beslissingen meer nemen? Dan zal de rechter iemand aanwijzen die je zaken gaat regelen. Dat kan lang duren en het wordt misschien iemand anders dan je had gewild.  

Notariële volmacht 

Notariële volmacht of levenstestament 

Je kunt ervoor kiezen om bij de notaris alleen een volmacht te laten opmaken. Dan heb je eigenlijk een ‘kort levenstestament’. Vaak is de notariële volmacht onderdeel van een uitgebreider levenstestament.  

Volmacht nodig, ook voor partners 

Veel mensen denken dat een volmacht niet nodig is als je een partner hebt. Dat is niet zo. Je partner heeft niet automatisch het recht om namens jou te handelen. Ook niet als je gehuwd bent of een geregistreerd partnerschap hebt. Je partner kan bijvoorbeeld de gezamenlijke woning niet verkopen zonder jouw toestemming of volmacht.  

Wie geef je een volmacht?

Je bepaalt zelf wie je een volmacht geeft. Vaak is dat de partner, kinderen, een broer, zus of goede vriend. Kies vooral iemand die je vertrouwt. Het is ook mogelijk om een professioneel levensexecuteur te benoemen. Dit is verstandig als je verwacht dat je kinderen ruzie krijgen of in het buitenland wonen. Of als je niemand weet die je wilt belasten met deze taak. De bekendste organisaties voor levensexecuteurs zijn Velex en Novex. 

Het is ook goed om vast te leggen wie de gevolmachtigde opvolgt. Zonder opvolger kunnen de taken van de gevolmachtigde door niemand overgenomen worden. Bijvoorbeeld na zijn of haar overlijden. En als je op dat moment niet meer wilsbekwaam bent, kun je geen nieuwe gevolmachtigde meer benoemen.  

Ingangsdatum volmacht 

In het levenstestament leg je vast wanneer de volmacht ingaat. Dat kan direct na ondertekening zijn. Of bijvoorbeeld pas vanaf het moment dat een arts vaststelt dat je geen beslissingen meer kunt nemen. 

Je loopt het risico dat de arts je niet volledig wilsonbekwaam vindt, waardoor hij geen verklaring afgeeft. Of je gaat onverwacht snel achteruit. Tot de artsenverklaring binnen is, kan de gevolmachtigde niets voor je regelen. Dat kan weken duren. Om deze problemen te voorkomen kun je beter kiezen voor een levenstestament dat direct ingaat.

Wie controleert de gevolmachtigde? 

Heb je je partner of 1 van je kinderen een volmacht gegeven? Je kunt in je levenstestament vastleggen dat de gevolmachtigde in bepaalde situaties moet overleggen. Bijvoorbeeld met je andere kind(eren). Vooral voor de financiële zaken is het heel normaal om een ‘toezichthouder’ aan te wijzen. Die moet dan bijvoorbeeld bij een grote uitgave toestemming geven. Hiermee verklein je het risico dat er geld wordt uitgegeven aan zaken waar je niet achter staat. En het voorkomt gedoe binnen de familie.  

Levenstestament aanpassen 

Je kunt je notariaal levenstestament niet zelf aanpassen. Het handmatig bijschrijven van wijzigingen is niet geldig. Dit kan alleen via de notaris en dat kost geld. De notaris kan je levenstestament alleen wijzigen als je op dat moment zelfstandig beslissingen kunt nemen.  

Medische wensen 

Wil je de medische volmacht en je wensen over de laatste levensfase wijzigen? Zolang je wilsbekwaam bent, mag je je wilsverklaring wijzigen. Het is belangrijk dat je de wijzigingen met je arts bespreekt. Zorg dat je arts de aanpassingen in je medisch dossier vastlegt. En informeer ook de gevolmachtigde. Staan er ook wensen in je levenstestament? De arts gaat uit van de laatste verklaring die je doet.

Kosten levenstestament 

De prijs voor een levenstestament is erg verschillend. Hier zijn geen richtlijnen voor. De kosten voor een levenstestament beginnen gemiddeld rond de €500 inclusief btw. De uiteindelijke kosten zijn afhankelijk van je wensen en situatie.  

Online een levenstestament laten opstellen is meestal wat goedkoper omdat je dan werk uit handen neemt van de notaris. Meerdere aktes tegelijk ondertekenen bij de notaris zorgt ook vaak voor een lagere prijs. De notaris kan dan werkzaamheden combineren. Denk aan een testament en een levenstestament. Ook onderhandelen over de prijs is soms mogelijk, al hoeft een notaris hier niet aan mee te werken. 

Centraal Levenstestamentenregister 

De notaris kan je levenstestament of volmacht aanmelden bij het Centraal Levenstestamentenregister (CLTR). Je naasten kunnen dan bij het CLTR navragen of je een levenstestament of volmacht hebt gemaakt. Een aantal banken vraagt om een bewijs dat het levenstestament is aangemeld bij het register. Bijvoorbeeld als het levenstestament ouder is dan 3 maanden.   

De inhoud van de akte is niet zichtbaar. Alleen notarissen kunnen dit register inzien. Registratie gebeurt alleen als je daarvoor toestemming geeft. De inschrijfkosten zijn €5,50 euro exclusief btw. 

Checklist levenstestament 

De Koninklijke Notariële Beroepsorganisatie (KNB) heeft een checklist levenstestament. Deze kun je gebruiken als voorbereiding op het gesprek met de notaris over het levenstestament. De vragenlijst helpt om alvast na te denken over de keuzes die je kunt maken.