Biologische voeding in kaart

Waar is biologisch het goedkoopst?

Het loont om de prijzen van de verschillende aanbieders te vergelijken. Dat blijkt uit ons onderzoek in april 2016 naar de prijzen van 150 veelverkochte biologische producten bij de landelijke supermarkten AH, Jumbo, Lidl, Aldi, Plus, Dirk, Emté, Coop, Spar, Hoogvliet en Deka en de natuurvoedingswinkels EkoPlaza, Marqt (deels biologisch), Odin en Natuurwinkel. Aldi, Lidl en Coop vielen af omdat hun assortiment nog te beperkt bleek.

Bij Dirk betaal je gemiddeld het minst voor de biologische boodschappen, al zijn de verschillen met Deka, Hoogvliet en Jumbo niet groot. De goedkoopste natuurvoedingswinkel is Marqt, op de voet gevolgd door EkoPlaza, een keten, met vestigingen verspreid over het hele land en een groot assortiment. Het duurst, tot 22% meer dan gemiddeld, ben je uit bij Odin.

Opmerkelijke prijsverschillen

Een identiek boodschappenmandje met alledaagse biologische artikelen peilden we bij Dirk op €26,60 en bij Odin op €38,40. Dat is bijna de helft duurder, maar niet voor alle producten afzonderlijk zijn die verschillen zo groot. Een pond biologische kipfilet kostte bij Albert Heijn €12,74 en bij Odin €15,44. Maar een liter halvolle biomelk bij beide winkels €1,05. Prijzen vergelijken is dus de boodschap, ook bij biologische producten. 

Niet altijd grote prijsverschillen biologisch en niet-biologisch

Overigens is het verschil in prijs tussen wel en niet biologisch soms niet zo groot. Zo betaal je voor een literpak verse halfvolle biomelk bij Jumbo €0,89, terwijl een pak niet-biologische melk van Campina meestal duurder is. Ook de prijsverschillen tussen biologische melk van de supermarkten en de biowinkels vallen mee. Bij Ekoplaza en Marqt is hij net zo duur als bij Albert Heijn, C1000 en Plus.

Biologisch steeds populairder

Van de uitgaven aan voeding in Nederland gaat zo’n 4% naar biologische producten, maar dit aandeel groeit snel. In het eerste kwartaal van 2016 schakelden 108 boeren over op bio; meer dan in heel 2015. Bijna alle grote supermarkten breiden hun assortiment voortdurend uit. Albert Heijn en Jumbo hebben samen meer dan 60% van de biologische retailmarkt in handen.

Nederland loopt niet op kop. In 2014 bedroeg het aandeel nog 3% en in Denemarken al 8%, gevolgd door Zwitserland met 7% en Oostenrijk met ongeveer 6%. Duitsland had een marktaandeel van 3 à 4% en onze zuiderburen 2%.

Redenen om voor biologisch te kiezen

Ruim de helft van de 1143 consumenten die wij enkele jaren geleden ondervroegen over biologisch, kiest weleens bewust voor biologische producten. Redenen om voor biologisch te kiezen zijn het milieu, de eigen gezondheid, dierenwelzijn en de smaak. Het milieu wordt het vaakst genoemd. Meestal is biologisch voedsel milieuvriendelijker, onder andere doordat kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen niet gebruikt mogen worden. Biologisch vlees, zuivel en eieren scoren ook beter op dierenwelzijn. Op de website van het Voedingscentrum staat een Boodschappenhulp dierenwelzijn. Hier zie je hoe het gesteld is met het dierenwelzijn van verschillende soorten vlees en eieren. 

Biologisch en milieu-effect

Maar voor de productie van biologisch vlees is vaak meer ruimte nodig. Dat zorgt voor meer dierenwelzijn, maar kan tegelijkertijd voor een ongewenst milieu-effect zorgen. Biologische dieren leven vaak langer, waardoor er meer uitstoot van broeikasgassen is. Gewassen brengen per vierkante meter waarschijnlijk minder op. Nederlandse bioboeren nemen wel vaak extra maatregelen op hun land om de biodiversiteit te bevorderen.

Is biologisch gezonder?

Naast het milieu is voor veel consumenten de eigen gezondheid een reden om bio te kopen. Via biologische producten krijg je minder resten van bestrijdingsmiddelen binnen en er zitten minder voedseladditieven in. E-nummers zoals conserveermiddelen en kleurstoffen worden zo min mogelijk gebruikt, alleen de meest noodzakelijke zijn toegestaan. In biologische producten worden soms andere ingrediënten gebruikt: jam en koekjes zijn niet gezoet met gewone suiker, maar met rietsuiker, honing, tarwestroop of agavesiroop.

Deze verschillen in samenstelling leiden vaak tot een minder gekunsteld product, maar dat betekent niet automatisch veiliger of gezonder. De voedingswaarde van onbewerkte biologische producten verschilt meestal niet veel van de niet-biologische varianten.

Uit sommige studies blijkt dat biologische groente meer gezonde stoffen als polyfenolen bevat. Maar de onderzoeken zijn niet eenduidig. Als er al verschillen zijn, zijn ze klein en kun je voor je gezondheid beter simpelweg meer groente en fruit eten.

Nooit preventief antibiotica

Een belangrijk verschil tussen biologisch en niet-biologisch is dat biologisch gehouden dieren nooit preventief antibiotica toegediend krijgen. In de niet-biologische veehouderij gebeurt dit wel. Op zich leidt dit niet direct tot ongezonde hoeveelheden in zuivel en vlees. Maar op de lange termijn kan dit wel leiden tot een toename van antibiotica-resistente bacteriën.

De smaak van biologisch

Over de smaak van bioproducten verschillen de meningen: ruim een derde van de ondervraagden vindt dat biologische producten beter smaken, iets minder dan een kwart vindt juist het tegendeel. Uit onze onderzoeken blijkt regelmatig dat smaak en kwaliteit van biologische producten afwijken van niet-biologische varianten. Vaak omdat er minder of andere ingrediënten zijn gebruikt. Dat kan de smaak en de kwaliteit positief beïnvloeden, soms ook is een product juist zouter of wordt het minder smakelijk gevonden.

Assortiment

De helft van de biologische producten kopen we bij de supermarkt en ongeveer een derde bij biologische of natuurvoedingswinkels. Een veelgenoemde reden om naar een natuurvoedingswinkel te gaan is het assortiment. Dat verschilt namelijk aanzienlijk van de gewone supermarkt. Je hebt er meer keus in bioproducten. Ook kun je bij deze winkels terecht voor producten uit de biologisch-dynamische landbouw. Dat is een speciale vorm van biologisch met extra eisen op het gebied van dierenwelzijn, gesloten kringlopen en ecologie.

Verder verkopen de bio-winkels relatief veel producten voor wie een voedselallergie of –intolerantie heeft. Dat is voor 1 op de 5 ondervraagden reden om dit soort winkels te bezoeken.

Ook kopen velen er vanwege de goede kwaliteit van de producten. Zo bevatten vleeswaren er bijvoorbeeld minder vaak water en andere toevoegingen. En soms zijn de producten bij de biologische winkels net wat minder anoniem. De melk van de biowinkels bijvoorbeeld heeft als extraatje dat je meer te weten komt over de herkomst. Sommige ondervraagden roemen het personeel: er is 'kennis van zaken en échte service'.

Lees ook:

• Artikel prijspeiling biologisch voedsel (Consumentengids juli 2016, pdf) 
• Duurzaam eten