Voedingshypes
Valse beloften en halve waarheden omringen veel voedingsmiddelen. Maar welke van deze hippe voedingsmiddelen zijn zo gek nog niet en kunnen dus gewoon ook dit jaar op je bord komen te liggen.

Brigitte van der Bent , Expert Voeding & Gezondheid Bijgewerkt op:3 juni 2019

Kurkuma
Wat is het?
Kurkuma is een specerij, ook wel geelwortel genoemd en koenjit. Het is gedroogd en als wortel te koop.
Wat wordt er beweerd?
Kurkuma bevat de stof curcumine, een antioxidant die zou helpen tegen tal van kwalen en ziekten. Denk aan koorts, infecties, spijsverteringsproblemen, artritis, reuma, leveraandoeningen en zelfs kanker en alzheimer.
Ook zou kurkuma werken tegen depressie en helpen bij afvallen.
Waarom zeggen ze dat?
Er zijn aanwijzingen dat kurkuma onder meer ontstekingsremmend werkt en bij kanker celdeling en uitzaaiingen remt. Maar er is nog onvoldoende bewijs dat het effectief is bij mensen.
Curcumine blijkt bovendien gevoelig voor licht, water en zuurstof. De werking gaat dus verloren bij bereiding. De darmen nemen curcumine slecht op. De darmen en lever zetten curcumine om in een inactieve vorm.
Wat kun je ermee?
Voor je gezondheid kun je er nu niet zo veel mee. Er wordt wel onderzoek gedaan om de opname van curcumine te verbeteren door het te verpakken in minuscule vetbolletjes. Dus wie weet wat er in de toekomst nog bewezen wordt.
Wel of niet eten?
Ja, als smaakmaker in Oosterse gerechten. Verwacht echter geen wonderen voor je gezondheid. Maak er een geelgekleurde curry van of een hippe turmeric latte (kurkumamelk).
Wie medicijnen gebruikt, moet wel oppassen: curcumine kan de afbraak van sommige geneesmiddelen vertragen met grotere kans op bijwerkingen als gevolg. Overleg met een arts of apotheker is raadzaam.
Peulvruchten
Wat is het?
Bruine bonen, witte bonen, kikkererwten, linzen et cetera. Ze behoren allemaal tot de peulvruchten. Doperwten, peultjes, tuinbonen en sperziebonen zijn weliswaar ook peulvruchten, maar vallen vanwege de voedingswaarde onder groenten.
Wat wordt er beweerd?
Peulvruchten verlagen het (slechte) LDL-cholesterolgehalte in het bloed.
Waarom zeggen ze dat?
Het eten van peulvruchten zorgt voor een daling van het LDL-cholesterolgehalte in het bloed. Dat is ook de wetenschappelijke basis voor het huidige advies van de Gezondheidsraad: eet wekelijks peulvruchten.
Wat kun je ermee?
Eet minimaal 1 keer per week peulvruchten. Bijvoorbeeld als soep, chili con carne of wraps gevuld met peulvruchten. Ook hummus wordt van peulvruchten (kikkererwten) gemaakt.
Peulvruchten bevatten ook veel vezels en die krijgen veel Nederlanders te weinig binnen.
Wel of niet eten?
Jazeker. Peulvruchten zijn een prima plantaardige eiwitbron. Ze bevatten ook B- vitamines en mineralen zoals ijzer. Eet ze uit blik of pot, of week en kook gedroogde peulvruchten.
Let wel: peulvruchten uit blik en pot kunnen veel zout bevatten. Kies dan voor de varianten met minder dan 0,5 gram zout per 100 gram. Spoel peulvruchten uit blik en pot even af om het zout zo veel mogelijk te verwijderen.
Havermout
Wat is het?
Havermout is geplette haver.
Wat wordt er beweerd?
Verlaagt het (slechte) LDL-cholesterolgehalte in het bloed.
Waarom zeggen ze dat?
Haver bevat bijzondere voedingsvezels: bètaglucanen. Deze binden in de darmen cholesterol. Hierdoor verlaagt het LDL-cholesterolgehalte, vooral bij mensen met een verhoogd cholesterolgehalte en bij mensen met diabetes type 2. Je moet dan wel dagelijks minimaal 3 gram bètaglucanen binnenkrijgen.
Fabrikanten mogen het cholesterolverlagende effect op het etiket van producten vermelden als er meer dan 1 gram bètaglucanen per portie product in zit.
Wat kun je ermee?
Eet in elk geval een lekker bordje havermoutpap, yoghurt met muesli met havermout, havermoutcrumble of een havermoutshake als ontbijt. Een bord pap van 40 gram havermout levert 1,6 gram bètaglucanen. En probeer ook op een ander moment van de dag haver(mout) te eten, zodat je dagelijks 3 gram bètaglucanen binnenkrijgt.
Havermout is vrij neutraal van smaak en daardoor goed te combineren met (gedroogd) fruit, (gehakte) noten en smaakmakers als kaneel en koekkruiden en voldoet dus aan die eis.
Wel of niet eten?
Jazeker, regelmatig. Havermout telt mee bij de volkorenproducten en die horen thuis in een gezonde voeding. Bovendien zorgt havermout voor de broodnodige variatie, want de meeste volkorenproducten in Nederland zijn gebaseerd op tarwe.
Avocado(pit)
Wat is het?
Avocado is een vrucht met een groene schil, een dikke pit en zacht geel-groen vruchtvlees.
Wat wordt er beweerd?
Avocado zit boordevol gezonde vetten, vitaminen en mineralen. Een vermalen avocadopit zou onder meer helpen bij afvallen, darmproblemen en bij het verlagen van het cholesterolgehalte.
Daarnaast zou de avocadopit kankerbestrijdende eigenschappen hebben en veroudering vertragen.
Is het waar?
Het is niet wetenschappelijk bewezen dat het eten van avocadopit goed is voor de gezondheid. Het is zelfs nog maar de vraag of het veilig is. Het vruchtvlees bevat relatief veel vet: vooral het gezonde onverzadigde vet dat het cholesterolgehalte in het bloed op peil helpt te houden.
Avocado bevat veel vitaminen, mineralen en vezels.
Wat kun je ermee?
Eet avocado op brood, in een salade of wrap met gerookte kip, vul ze met linzen of garnalen, of maak er guacamole van. En gooi de pitten gewoon weg.
Wel of niet eten?
Niet de pit, wel het vruchtvlees. Avocado is fruit en daarvan halen we in Nederland de aanbeveling van 200 gram per dag nog lang niet. Bovendien is het belangrijk om te variëren in fruitsoorten.
Amandelmelk
Wat is het?
Een drank gemaakt op basis van water en amandelen. Er zijn verschillende varianten, zoals gezoet en ongezoet, en met en zonder toegevoegd calcium.
Wat wordt er beweerd?
Er wordt gezegd dat plantaardige melkvervangers als amandelmelk beter is dan koemelk.
Is het waar?
Nee, de beweringen over ongunstige effecten van gewone melk zijn onbewezen. Amandelmelk is niet beter dan koemelk. Integendeel. Amandelmelk bevat te weinig voedingsstoffen en de gezoete varianten te veel suiker. Amandelmelk staat dus niet in de Schijf van Vijf.
Bij mensen met een koemelkallergie en/of lactose-intolerantie kan het drinken van gewone melk klachten geven. Voor hen zou amandelmelk een alternatief kunnen zijn, maar sojamelk is qua voedingswaarde het beste alternatief.
Wat kun je ermee?
Gebruik amandelmelk voor een bordje pap, een zelfgemaakte chai latte of warme chocolademelk, maar niet als vervanging van zuivel.
Wel of niet eten?
Af en toe. Kies dan wel de ongezoete variant. Plantaardige melkdranken kunnen wel 2 tot 5 suikerklontjes per glas bevatten.
Zeewier
Wat is het?
Zeewier is een zeeplant waarvan zo’n 500 eetbare soorten bekend zijn.
Wat wordt er beweerd?
Zeewier zou veroudering, een te hoog cholesterolgehalte en overgewicht tegengaan. Ook zou het de vrije radicalen aanpakken die kanker kunnen veroorzaken.
Is het waar?
Zeewieren bevatten visvetzuren. Met 100 gram zeewiersalade krijg je evenveel visvetzuren binnen als met 1 haring. In zeesla en nori (zeewiervellen) zit vitamine B12, maar in een vorm die het lichaam niet goed kan opnemen.
Andere beweringen over gezondheidseffecten zijn niet gedegen wetenschappelijk onderbouwd.
Wat kun je ermee?
Mits niet vervuild kunnen zeewieren een alternatief zijn voor vlees. Ze bevatten eiwitten, ijzer, vitamine B1, vezels en vitamine C. De hoeveelheid voedingsstoffen in zeewier hangt af van de soort en het seizoen.
Nadeel is dat sommige zeewieren veel jodium kunnen bevatten, waardoor je met een paar happen ervan al de maximale veilige dosis kunt overschrijden. Meestal zal het zo’n vaart niet lopen, omdat zeewier vaak in kleine beetjes in een gerecht zit.
Volgens het Voedingscentrum zijn de volgende soorten een goede vegetarische keuze: zeesla, Noorse kelp, wakame en nori.
Wel of niet eten?
Af en toe, zoals bij een vegetarische burger, in sushi of door een salade.
Oude granen
Wat zijn het?
Spelt, boekweit, kamut, rogge en wilde emmer zijn oude graansoorten. Het zijn veel oudere graanrassen dan de nu geteelde tarwe.
Wat wordt er beweerd?
Deze graansoorten zouden gezonder zijn dan tarwe. Zo zou tarwe een van de oorzaken van de westerse ontstekingsziekten zijn. Sommigen noemen tarwe zelfs ‘het perfecte chronische gif’.
Is het waar?
Voor al deze granen geldt dat de volkorenvarianten veel positieve gezondheidseffecten hebben. Er is sterk wetenschappelijk bewijs dat volkorenproducten het risico op hartziekten, diabetes type 2 en darmkanker helpen verlagen.
Dat tarwe minder goed is dan andere graansoorten is niet onderbouwd met onderzoek. Sterker nog: spelt, kamut en wilde emmer zijn ook gewoon tarwerassen.
Voor mensen met coeliakie (glutenintolerantie) zijn deze varianten dan ook absoluut niet geschikt. Ze bevatten net als tarwe gewoon gluten. Mensen met een glutenovergevoelig of die glutensensitief zijn moeten ook uitkijken met deze tarwesoorten.
Boekweit en haver bevatten van nature geen gluten, maar kunnen er wel mee ‘verontreinigd’ zijn.
Wat kun je ermee?
Variëren is gezond, dus ook in soorten granen. Zeker omdat tarwe het meest gebruikte graan in onze voeding is. Zet daarom elke warme maaltijd iets anders op tafel: kasha (geroosterde boekweit), gekookte spelt en dan weer eens zilvervliesrijst.
Eet ook eens speltbrood, brood van wilde emmer of boekweitpap als ontbijt en neem een plakje roggebrood bij de lunch.
Wel of niet eten?
Jazeker, maar kies wel de volkoren varianten.
Ook interessant:
Of bekijk alle voedingstests
Artikelen binnen Gezond gewicht
Alle artikelenNieuw & interessant
- Nieuws | 7 jan.
Onduidelijke etiketten staan gezonde keuze in de weg
Bijna iedereen is bezig met gezonder leven. Of het nu gaat om gezonder eten (66%), afvallen (45%) of fitter worden (73%). Vrijwel alle Nederlanders (91%) hebben interesse in één of meerdere van deze thema’s, blijkt uit onderzoek van de Consumentenbond. - 3 jun.
Glutenvrije producten gezonder? Zeker niet altijd!
Glutenvrije producten zijn tegenwoordig overal volop te koop want glutenvrij is hip! Maar zijn ze dan ook gezonder? Zeker niet altijd. - 29 aug.
Vijf tips om je verbranding te verhogen
Ben je wat te zwaar en wil je graag afvallen? Het helpt om je stofwisseling te verhogen. Dat kan op verschillende manieren. - Eerste indruk | 15 jan.
Voedingscentrum-app ‘Kies Ik Gezond?’
De app ‘Kies ik Gezond?’ heeft als doel mensen gezondere voedingskeuzes te laten maken. Het Voedingscentrum hoopt met de app ‘een revolutie in de supermarkt’ te ontketenen. Is deze app werkelijk revolutionair?