DNA-gezondheidstests dubieus

Het gaat om de DNA-tests van 23andme (Health+Ancestry), iGene (Health), LivingDNA (Ancestry and Wellbeing Kit) en MyHeritage (Gezondheid, Afkomst en Verwantschap). Ze sturen je na betaling van €150 tot €200 wat plastic buisjes met de post om wat speeksel in te doen plus een retourenvelop. Na een paar weken krijg je online de uitslag te zien.

Het gaat niet om medisch advies zoals van een dokter of specialist maar om een risicoberekening. Mensen die qua DNA lijken op jouw DNA-profiel hebben bijvoorbeeld 14% meer kans op borstkanker. Deze uitslagen worden vaak gecombineerd met leefstijladvies waarin verteld wordt wat je moet je doen of laten om minder kans te maken op de ziekte.

Forse claims

De claims op de websites zijn soms nogal fors. ‘Langer gezond blijven dankzij de kennis van je genen’, zegt iGene. Maar of die kennis je gelukkig maakt... Een 31% hogere kans op beroerte, dat was heftig om te lezen voor onze testpersoon!

Eigenlijk vinden we dit soort DNA-tests daarom niet in de haak. Je krijgt het risico ongedoseerd te lezen in een app of op een site en je krijgt geen begeleiding van een medicus om vragen aan te stellen.

Kwaliteit uitslagen

Volgens een ervaren DNA-onderzoeker die wij spraken klopt de uitslag soms ook niet. Commerciële DNA-labs kijken naar slechts een klein stukje van je DNA en niet je hele DNA. Dat leidt tot ruwe schattingen en ze missen sowieso de meeste dodelijke aandoeningen die mogelijk in een niet-gescand stukje van je DNA schuilen.

En wat betekent eigenlijk een ‘31% hogere kans’? Stel dat 1 op de 100 mensen kans loopt op iets dan heb jij kans op 1,31 op 100; dat klinkt al heel wat minder eng. 

iGene laat je per aandoening wel doorklikken naar de achterliggende percentages. Maar wij vinden de oplossing bij MyHeritage iets beter. Met gekleurde poppetjes, zetten ze jouw risico tegenover dat van de gemiddelde mens. Zie als voorbeeld de afbeeldingen met daarin de kans op VTE (trombose).

In alle gevallen tippen de DNA-labs: stop met roken, drink hooguit matig, ga meer bewegen en eet gezonder. Prima advies, maar dat kan ook gegeven worden zonder een angstaanjagende DNA-gezondheidstest. 

Medicijngevoeligheid

iGene levert ook een ‘paspoort’ over je medicijngevoeligheid. Welke dosis van een medicijn past bij jou? In theorie een geweldig advies, omdat het voorkomen van een onjuiste dosering leed en kosten bespaart. Maar iGene kan (desgevraagd) nog geen concrete apotheker noemen die zijn dosering aanpast aan de hand van dit paspoort.

Enkele Nederlandse ziekenhuizen geven een eigen DNA-medicatiepasje uit. Dit pasje zorgt bij sommige apothekers wel voor een aangepaste medicijnuitgifte. Zie voor meer informatie farmacogenetica.nl

Standpunt Consumentenbond

Wij waarschuwen voor commerciële DNA-tests. Zeker voor de niet-gecontroleerde. Daarnaast adviseren we vooraf goed na te denken over de mogelijke uitkomsten en hoe die je kunnen beïnvloeden. Overleg het doen van zo’n test daarom altijd goed met je arts.

Verder zien wij een rol voor de overheid om veilige opslag van DNA-codes en toezicht te borgen. Via de Europese consumentenkoepel BEUC proberen we de wetgeving op dit gebied te verbeteren.

Reactie DNA-testers

Drie van de 4 DNA-labs reageerden op de kritiek:

• 23andme meent ‘zeer accurate resultaten’ te leveren die elke consument zou begrijpen.
• iGene vindt de eigen DNA-test niet te vergelijken met klinische tests voor erfelijke ziektes. De iGene-test zou je helpen ‘grip te krijgen op een persoonlijke gezonde leefstijl op basis van je genetische aanleg’ en 100% van het DNA lezen zou voor dit doel niet nodig zijn.
• LivingDNA meldt dat het alleen tips geeft voor een gezonde leefstijl, geen medisch advies om bepaalde ziektes tegen te gaan.

Uitgebreide versies van de reacties staan hieronder:

• Uitgebreide reactie 23andme (pdf)
• Uitgebreide reactie iGene (pdf)
• Uitgebreide reactie LivingDNA (pdf)

Ook privacyproblemen

We bekeken ook de privacybescherming bij deze diensten. Daar was ook veel mis. Slechts 1 van de 8 DNA-testers scoorde meteen goed. De rest scoorde matig. Na een hertest, eind maart, deden sommige bedrijven het iets beter. 

Lees ook:

• Privacyproblemen bij DNA-testers
• Het gratis artikel uit de Gezondgids: 'Iedereen kent straks zijn DNA’  (pdf)