Wachtwoord maken en onthouden

Wachtwoordstrategieën

Drie manieren om veilig met wachtwoorden om te gaan: 

• Een wachtwoord- of passwordmanager. Een veilige digitale kluis, waarvoor je nog maar 1 sterk hoofdwachtwoord hoeft te onthouden.  We hebben 12 passwordmanagers getest, waaronder Bitwarden, KeePass, LastPass en SafeInCloud.
• Wachtwoorden met een vast deel en een variabel deel voor iedere site. Onderaan deze pagina leggen we uit hoe je dit precies doet.
• Je wachtwoorden opschrijven en goed opbergen. Nadeel: je wachtenwoorden veilig buitenshuis gebruiken is dan erg lastig.

Algemene wachtwoordtips

Een wachtwoord moet lang en uniek zijn om geautomatiseerde aanvallen van criminelen af te weren. Met moderne technieken kunnen ze soms miljarden wachtwoorden per seconde proberen. De volgende tips maken je wachtwoorden moeilijker te kraken:

• Hoe meer tekens, des te veiliger. Acht tekens is aan de korte kant. Het is verstandiger een lengte van minimaal 12 tekens aan te houden. Dat maakt het het wachtwoord tot 80 miljoen keer zo sterk. Maar meer tekens is nog beter.
• Cijfers, hoofdletters en speciale tekens (&, ?, #, !, %, enz.) versterken het wachtwoord.
• Of gebruik een wachtzin, die onthoud je makkelijker. Voorbeeld: IkHeb100Fietspompen.
• Gebruik wachtzinnen van minimaal 4 woorden. Gebruik geen spreekwoord of bekende zin, maar het hoeft niet heel ingewikkeld te zijn. Voorbeeld: 131KilometerIsTeSnel. Als hoofdwachtwoord voor je wachtwoordmanager werkt een sterke wachtzin handig. Bij sommige websites is de maximale wachtwoordlengte te kort voor een veilige wachtzin.
• Het wachtwoord mag geen makkelijk te raden persoonlijke informatie bevatten, zoals een naam, geboortedatum of adres.
• Gebruik verschillende wachtwoorden voor elke website en dienst. 
• Pas wachtwoorden minimaal 1 keer per jaar aan. Niet te vaak, want je moet het wel kunnen onthouden.
• Controleer eens in de zoveel tijd of je inloggegevens niet in verkeerde handen gevallen zijn, bijvoorbeeld op haveibeenpwned.com. Steeds meer wachtwoordmanagers kunnen ook zo'n check uitvoeren.
• Gebruik tweefactorauthenticatie.

Gratis cursus Veilige wachtwoorden

Leer in 5 korte video's hoe je sterke wachtwoorden maakt en welke extra beveiligingsmogelijkheden je hebt. Volg de cursus gemakkelijk op je laptop, pc of tablet. En in je eigen tempo!

Naar de cursus

Gebruik tweefactorauthenticatie

Welke wachtwoordmethode je ook hanteert, het wordt nog veiliger met tweefactorauthenticatie (ook wel 2FA, tweetrapsauthenticatie of tweestapsauthenticatie). Naast je wachtwoord gebruik je dan een tweede middel om je te identificeren. Denk aan:

• een sms via een ingesteld telefoonnummer;
• een app die een code genereert, zoals Google Authenticator of Microsoft Authenticator;
• een apparaatje dat aanwezig moet zijn, via usb of draadloos (NFC) of waarbij je op een knop moet drukken, zoals de Yubico Yubikey

Op twofactorauth.org staan voorbeelden van websites die tweefactorauthenticatie ondersteunen. In veel gevallen hoef je tweefactorauthenticatie niet bij elke keer dat je inlogt te gebruiken.  

Na gebruik van tweefactorauthenticatie op een nieuw apparaat, kun je vaak kiezen het apparaat te vertrouwen. Pas als jezelf of een kwaadwillende inlogt vanaf een ander apparaat, andere locatie of na de ingestelde periode (vaak 30 dagen), wordt er weer om het tweede identificatiemiddel gevraagd.

Verschillende sterke wachtwoorden onthouden

Om sterke én voor iedere site verschillende wachtwoorden te gebruiken die je toch kunt onthouden, kun je de volgende methode toepassen. Gebruik als basis 1 sterk wachtwoord dat je onthoudt en voeg daar per site een variabel deel aan toe.

• Vaste deel: een voorbeeld voor het vaste deel is een samentrekking van een zin. 'Ik heb 500 boeken over Zuid-Afrika' wordt Ih500boZ-A. Kies een zin die je goed kunt onthouden en waar bij voorkeur hoofdletters en cijfers in zitten.
• Variabele deel: kies een manier om de naam van een dienst in het wachtwoord te verwerken, die door een hacker niet eenvoudig te zien is. Kies bijvoorbeeld altijd de tweede en op-één-na laatste letter uit de naam: voor Facebook krijg je dan 'ao' en bij Tui 'uu'. Nog beter: schuif deze letters dan bijvoorbeeld een plek op in het alfabet: ao wordt bp, en uu wordt vv.
  Deze letters gebruik je dan telkens op dezelfde plek in het vaste deel van je wachtwoord. In ons voorbeeld plakken ze we vooraan en daarmee wordt het complete wachtwoord voor Facebook bpIh500boZ-A en voor Tui vvIh500boZ-A.

Bang dat je het variabele deel niet onthoudt? Noteer dan de regel of dit deel van het wachtwoord voor iedere site op papier. Berg de notitie goed op.
Vind je dit te lastig, dan is een wachtwoordmanager een goed alternatief.

Geheime vraag

Bij het maken van een account kun je soms een 'geheime vraag' instellen. Met behulp van een door jou gegeven antwoord op een persoonlijke vraag kun je later het wachtwoord opnieuw instellen. Dit raden wij sterk af. Deze kennis is vaak eenvoudig op te zoeken.

Verplicht een website je tot een geheime vraag, bedenk dan een wachtzin als antwoord.

Wachtwoorden in managers en browsers

Met een wachtwoordmanager hoef je nog maar 1 wachtwoord te onthouden. Het programma bewaart de andere wachtwoorden voor je in een veilige digitale kluis. Zo kun je probleemloos lange en moeilijk te kraken wachtwoorden gebruiken voor al je accounts.

Wachtwoordmanagers kunnen ook inloggegevens uitwisselen tussen verschillende apparaten, bijvoorbeeld telefoon en pc. Zo heb je je wachtwoorden altijd bij de hand. Bekijk onze test van 12 wachtwoordmanagers.

Of lees meer over de veiligheid van wachtwoordmanagers en wachtwoorden onthouden in de browser. Dat laatste is in veel gevallen niet aan te raden.

Lees ook:

• Digitaalgids: tweefactorauthenticatie in de praktijk (pdf)
• Bekijk welke wachtwoordmanagers als Beste uit onze Test komen.
• Meer over veilig internetten

Maak kennis met de Digitaalgids

De digitale ontwikkelingen en online dreigingen volgen elkaar razendsnel op. In de Digitaalgids bespreken we de belangrijkste zaken. En we praten je bij, in begrijpelijke taal.

Lees meer