ID-kaart en privacy: vragen over veilige omgang

Je ID afgeven als borg

Kan ik mijn ID als 'onderpand' achterlaten bij een verhuurder?

Doe dit niet! Voor de Consumentengids (december 2020) is er onderzoek gedaan naar verhuurders. Hieruit bleek dat wel 50 verhuurders op hun site melden dat zij een identiteitsbewijs als onderpand innemen. Niet een kopie, nee echt het ID zelf. Het gaat om verhuurders van fietsen, boten en andere apparaten.

Dit is volgens de paspoortwet verboden en ook zeer onverstandig. ID's kunnen uit de kluis van de verhuurder gestolen worden, waarna identiteitsdiefstal op de loer ligt. 

We hebben alle bedrijven op de wet gewezen. Vrijwel alle verhuurders hebben hierna beloofd er mee te stoppen. Enkele melden dat zij al gestopt waren. De website zou niet meer actueel zijn.

Onveilige en onnodige kopieën

Waarom moet ik voorzichtig zijn met mijn ID-kopie?
Sommige bedrijven (denk aan sportscholen, hotels) maken onnodig kopieën van paspoorten, rijbewijzen en ID-kaarten. Ze maken de kopieën soms ook nog eens onveilig, met de pasfoto en het burgerservicenummer (bsn) leesbaar in de kopie.

Met zo’n onveilige kopie kan een crimineel bijvoorbeeld spullen bestellen op de naam van de kaarthouder en deze spullen elders laten afleveren. Geef je ID-bewijs dus niet zomaar uit handen!

• Lees hoe je identiteitsfraude herkent en kunt voorkomen en welke risico’s er zijn met ID-kopieën.
• Welke bedrijven kopieën van ID’s mogen maken (en welke niet) vind je op Rijksoverheid.nl. Op de website vind je ook instructies voor het veilig maken van een ID-kopie.

Provider opzeggen

Ik wil opzeggen bij een provider en moet hiervoor een kopie van mijn legitimatie opsturen. Is dat verplicht?
Nee, opsturen is niet verplicht. Als je het wél wilt doen om gedoe te voorkomen, dan kun je in je ID-kopie de pasfoto en het burgerservicenummer afdekken. Zie instructies op Rijksoverheid.nl hoe je dit kunt doen.

Pakketje afhalen

Ik moet bij het afhalen van een pakketje mijn bsn laten zien. Mag ik weigeren?
Misverstand, mogelijk bij de postmedewerker: de postbode scant of kopieert niet het burgerservicenummer (bsn) van het legitimatiebewijs, maar het ID-nummer. Wel goed om bij het kopiëren (zelf) het bsn af te dekken.

Thuiszorg

Thuiszorg vraagt om een kopie van mijn ID-kaart per post. Wat zijn de risico’s?
Er is een groot verschil tussen een identiteitsdocument aan iemand tonen (meestal redelijk veilig) of opsturen (dit kan onveilig zijn). Het risico van een gekopieerd ID-bewijs is dat de kopie (door bijvoorbeeld slordigheid) in verkeerde handen kan vallen. Is het echt noodzakelijk dat je een kopie van je ID-kaart maakt en opstuurt? Zorg in ieder geval dat de ID-kopie zo veilig mogelijk maakt. Op Rijksoverheid.nl vind je instructies hoe je een veilige kopie maakt van je identiteitsbewijs.

KPN-winkel

Als je bij een KPN-winkel je postcode en huisnummer doorgeeft, komen al je gegevens naar boven. Er wordt niet om nadere legitimatie gevraagd, dus iedereen kan info opvragen. Wat vindt de Consumentenbond daarvan?
Het opvragen van persoonsgegevens door een KPN-medewerker zal juridisch waarschijnlijk niet een probleem zijn. Als hij/zij de gegevens aan een andere persoon doorgeeft is dat mogelijk wel privacyschending. We hebben dit niet onderzocht, dus kunnen er geen 'harde' uitspraak over doen.

Kraslot

Op de achterkant van een kraslot worden vergaande persoonsgegevens gevraagd, waaronder het burgerservicenummer. Moet ik dat invullen?
De vraag is niet helemaal juist gesteld: het klopt dat de achterkant van het kraslot vraagt samen met een winnend lot een kopie van je ID-bewijs mee te sturen. Maar je mag het bsn in deze kopie gerust afdekken of onleesbaar maken. Informatie over het maken van een veilige ID-kopie vind je op Rijksoverheid.nl.

Creditcard

De creditcardmaatschappij vraagt om een kopie van legitimatie en bankpas te sturen. Is dat veilig?
Dit klinkt als phishing (hengelen naar gegevens door criminelen). Niet doen!   

Bank

Bank vraagt om legitimatie in verband met verouderde gegevens. Moet ik hierop ingaan?
Ga in ieder geval niet direct in op e-mailverzoeken of telefoontjes van een bank. Die kunnen vals zijn. Het is beter bij de bank langs te gaan of zelf telefonisch contact op te nemen.

ASN Bank vraagt me om mijn legitimatie op te sturen in envelop waarop iets van 'identificatie' staat. Twee enveloppen zijn niet aangekomen bij ASN. Welk risico loop ik nu?
Het is niet verstandig een ID-kopie met de post te versturen, zeker niet als je dat op de envelop zet. Bij navraag meldt ASN dat je ook naar het postkantoor kunt (PostNL kantoor) om je te legitimeren. Dat is de verstandigste keus.

Mag de bank een kopie van mijn paspoort vragen bij het openen van een bankrekening?
Ja, dat mag. Een bank mag dan ook het bsn en de pasfoto kopiëren. Zie de toelichting op de pagina over identiteitsfraude herkennen en voorkomen.

Ik wil mijn zus machtigen bij de ASN bank. We moeten een kopie van ons paspoort toesturen. Mogen we het burgerservicenummer weghalen?
Een bank mag een zichtbare bsn in de ID-kopie eisen. Overleg liefst toch even met de bank of het zichtbare bsn wel echt nodig is. Misschien hoeft het toch niet. Bij navraag meldt ASN dat je ook naar het postkantoor kunt (PostNL kantoor) om je te legitimeren. Dat is een veilige manier van legitimeren.

Online dienst

Bij inschrijving op een online dienst moet ik 1 cent overmaken ter identificatie. Mogen ze dat eisen?
Ja, dat mag.

Mobiele provider

Mag de mobiele provider een kopie maken van mijn paspoort en bankpas bij aflevering van de nieuwe simkaart en telefoon?
Een mobiele provider mag een kopie van je paspoort maken, maar alleen als je burgerservicenummer en foto worden afgedekt. De bezorgers hebben hiervoor vaak een speciaal apparaatje bij zich. Er hoeft geen kopie van de bankpas te worden gemaakt. Soms vraagt de verkoper wel om een betaling van €0,01 uit te voeren, om te controleren of het bankrekeningnummer wel echt van jou is.

Accountant

Mijn accountant wil een kopie van mijn paspoort. Hoe kan ik dat veilig doen? Dingen doorhalen?
Je kunt in ieder geval het bsn en de foto afdekken in je kopie. Zie de instructies voor het maken van een veilige ID-kopie op Rijksoverheid.nl. Heeft de accountant voor contact met bepaalde instanties (namens jou) wel het bsn nodig, dan moet hij vooraf toestemming aan je vragen. Dat is geen wettelijke bepaling maar een logisch advies.

Veilingsite

Ik wil iets verkopen via een veilingsite. Ze willen een kopie van mijn paspoort. Mogen ze dat eisen?
Dit heeft de aandacht van de Consumentenbond. Navraag leert dat er meerdere internetdiensten zijn die een onveilige ID-kopie vereisen, zoals in elk geval Catawiki. Vaak gaat het om buitenlandse websites die niet de risico’s van een gekopieerde (Nederlands) ID kennen en het aanpassen van de eigen ID-uploadtool te bewerkelijk vinden. Hier valt op dit moment weinig aan te doen, behalve deze diensten te mijden. 

Airbnb

Tot eind 2017 eiste Airbnb van bepaalde gebruikers een ID-kopie met een leesbare BSN, maar inmiddels heeft de accomodatie-bemiddelaar deze onveilige eis laten vallen. De eerder verzamelde BSN-nummers zijn op last van de Autoriteit Persoonsgegevens vernietigd.

Buitenland

Welke gegevens op het paspoort moet ik afschermen om mijn privacy te beschermen in het buitenland?
Dek in ieder geval het bsn en de foto af. Zie de instructies voor het maken van een veilige ID-kopie op Rijksoverheid.nl.

Ik moest een kopie van mijn paspoort achterlaten in een hotel in Duitsland. Mogen ze dat eisen?
Nee. Voor een volgende vakantie is het misschien een goed idee zelf een veilige kopie van je ID mee te nemen, je echte ID te tonen en alleen de kopie achter te laten. Of het hotel daar genoegen mee neemt is lastig in te schatten maar wel de moeite van het proberen waard.

Woekerpolis

Ik moet voor een wijziging in mijn woekerpolis een ID-kaart of paspoort opsturen. Mag dit?
Als de woekerpolis van een bank of verzekeraar is, mag dat. Vraag van tevoren of de ID-kopie zonder zichtbare bsn en pasfoto mag. Dat heeft de voorkeur. Een bank of verzekeraar mag echter wel eisen dat de kopie inclusief leesbare bsn en zichtbare pasfoto is (maar hoeft dat niet te doen).