Consumentenorganisaties klagen over WhatsApp

In januari kregen gebruikers van WhatsApp wereldwijd de melding dat ze voor 8 februari akkoord moeten gaan met een nieuw privacybeleid en gebruiksvoorwaarden om WhatsApp te kunnen blijven gebruiken. De gebruiker moest dus binnen een paar weken op OK klikken anders dreigde het WhatsApp-account onbruikbaar te worden. 

Uitstel voor akkoord algemene voorwaarden

Er kwam veel negatieve publiciteit van, waarna de deadline werd uitgesteld tot 15 mei. Ondertussen was al duidelijk geworden dat - dankzij de AVG - voor Europese gebruikers waarschijnlijk niet zoveel verandert in de omgang met gebruikersdata. We schrijven ‘waarschijnlijk’ want ook de voor EU geschreven voorwaarden zijn niet helemaal transparant en begrijpelijk. Met name met betrekking tot de overdracht van persoonlijke gegevens aan Facebook en andere bedrijven. 

Facebook is sinds 2014 eigenaar van WhatsApp en houdt bij wat gebruikers met de dienst doen, onder meer voor beter renderende advertenties. De appjes zelf kan het bedrijf niet analyseren. Die zijn versleuteld op de telefoons zelf, met een voor Facebook onbekende sleutel. 

Opvallend: ook na het voorbijgaan van de nieuwe deadline bleek WhatsApp bij geen enkele gebruiker te stoppen. De dreiging had ondertussen wel zijn werk gedaan want het gros van de gebruikers was akkoord gegaan.  

Consumentenrechten geschonden

De BEUC, een koepel van Europese consumentenorganisaties, heeft vandaag samen met 8 van haar leden (waaronder de Consumentenbond) een klacht ingediend bij de Europese Commissie (EC) en het Europese netwerk van consumentenautoriteiten tegen WhatsApp, wegens meervoudige schendingen van EU-consumentenrechten. De Nederlandse ACM is onderdeel van het netwerk van consumentenautoriteiten, zodat deze ook een kopie van de klacht ontvangt.

De klacht betreft in de eerste plaats de aanhoudende, terugkerende en opdringerige meldingen die gebruikers ertoe aanzetten de beleidsupdates van WhatsApp te accepteren. De inhoud van deze meldingen, hun aard, timing en herhaling leggen een onnodige druk op de gebruikers en belemmeren zo hun keuzevrijheid. Als zodanig zijn ze een inbreuk op de EU-richtlijn oneerlijke handelspraktijken.

Intransparantie en pusherig gedrag

Bovendien benadrukt de BEUC de intransparantie van de nieuwe voorwaarden en het feit dat WhatsApp de aard van de wijzigingen niet in duidelijke en begrijpelijke taal heeft uitgelegd. Het is voor consumenten in principe onmogelijk om duidelijk te begrijpen welke gevolgen de wijzigingen van WhatsApp hebben voor hun privacy, met name met betrekking tot de doorgifte van hun persoonsgegevens aan Facebook en andere derde partijen. Dit is een schending van het EU-consumentenrecht dat bedrijven verplicht duidelijke en transparante contractvoorwaarden te gebruiken.

Het gedrag van WhatsApp wordt verergerd door het feit dat het gebruikers blijft pushen om een privacybeleid te accepteren dat momenteel wordt onderzocht door de Europese gegevensbeschermingsautoriteiten wegens inbreuken op de EU-wetgeving inzake gegevensbescherming. 

Rapport BEUC

De BEUC legt in een begeleidend rapport (pdf; engelstalig) uit waarom de praktijken van WhatsApp problematisch zijn vanuit het oogpunt van consumentenrechten.