Veel vermogen? Verlaag je eigen bijdrage zorginstelling

Kan mijn bijdrage omlaag?

Heb je veel vermogen, dan betaal je een hoge eigen bijdrage bij opname in een verpleeghuis of verzorgingshuis. De kans is groot dat je de eigen bijdrage omlaag kunt brengen.

• Je eigen bijdrage kan omlaag als je meer belastbaar vermogen hebt dan heffingsvrij vermogen.
• Je eigen bijdrage kan niet omlaag als je inkomen hoger is dan €100.000.

Je betaalt vermogensrendementsheffing

Je eigen bijdrage verlagen heeft alleen zin als je momenteel méér belastbaar vermogen hebt dan heffingsvrij vermogen. Het heffingsvrije vermogen is in 2019 €30.360 voor alleenstaanden en €60.720 voor stellen.

Met de eigen bijdrage rekenhulp bereken je hoe hoog je eigen bijdrage voor het verpleeghuis of verzorgingshuis is. Vul de rekenhulp 2 keer in: een keer met je eigen grondslag sparen en beleggen (dat is het vermogen waar je belasting over betaalt) en een keer met ‘0’ als grondslag sparen en beleggen. Blijft de bijdrage hetzelfde? Dan kun je je eigen bijdrage niet verlagen. Verschilt de bijdrage? Dan kun je besparen als je je eigen vermogen (dat is de grondslag sparen en beleggen) verlaagt.

Wat levert het op?

Hoeveel je kunt besparen op je eigen bijdrage door je vermogen te verminderen, hangt af van of je een hoge eigen bijdrage of dat je een lage eigen bijdrage betaalt. Je vermogen beïnvloedt het maandbedrag voor je hoge en lage bijdrage, maar niet bij allebei even sterk.

Bij de hoge eigen bijdrage ligt het omslagpunt vaak bij een belastbaar jaarinkomen vanaf ongeveer €60.000. Bij de lage eigen bijdrage bij een inkomen vanaf ongeveer €100.000. Is je inkomen hoger? Dan betaal je op basis van je inkomen waarschijnlijk al de maximale hoge bijdrage. Je vermogen speelt dan verder geen rol meer.

Schenk aan kinderen

Met geld schenken kun je je eigen vermogen waarover je belasting betaalt (de grondslag sparen en beleggen) en dus je eigen bijdrage verminderen. Jaarlijks kun je tot €5428 (2019) belastingvrij schenken aan je kinderen. Zijn je kinderen nog geen 40 jaar? Dan kun je  eenmalig een groter bedrag belastingvrij schenken. Je kunt trouwens ook een hoger bedrag schenken als iemand wordt opgenomen in de zorginstelling. Je bespaart dan op de eigen bijdrage voor de zorginstelling plus op de toekomstige erfbelasting. Die besparing is groter dan de eenmalige schenkbelasting.

Schenken na opname in verzorgingshuis

Ben je al opgenomen in een verzorgingshuis of word je bijna opgenomen? Houd er dan rekening mee dat je pas 2 jaar nadat je je eigen vermogen hebt verlaagd (met bijvoorbeeld een gift) een lagere eigen bijdrage gaat betalen. Is je vermogen en/of inkomen inmiddels fors lager dan 2 jaar geleden? Vraag het CAK dan of ze je eigen bijdragen opnieuw vaststellen op basis van je huidige gegevens.

Let op! Doe je niets, dan past het CAK ook niets aan. Terwijl dat je duizenden euro's kunt schelen. Wij vinden dat het CAK altijd van de laatste inkomens- en vermogensgegevens moet uitgaan.

Bedenk ook dat een schenking niet altijd meer mogelijk is, nadat je bent opgenomen in een verzorgingshuis of verpleeghuis. Soms ben je dan niet meer handelingsbekwaam. Wil je zeker weten dat je in zo'n situatie nog kunt schenken? Regel dit dan met een levenstestament. 

Papieren schenking aan kinderen

Je kunt een toekomstige eigen bijdrage voor een verpleeghuis ook verlagen met een ‘papieren schenking’. Je schenkt dan (meestal via een notariële akte) geld op papier aan je kinderen. Je kinderen kunnen die schenking pas opeisen als je wordt opgenomen in een zorginstelling of overlijdt. Je bent dit vermogen dan 'op papier' meteen kwijt, maar hoeft tot je overlijden of opname in een zorginstelling nog niets van het geschonken bedrag te missen.

Belangrijkste gevolgen

• Je 'grondslag sparen en beleggen' (belastbaar vermogen) daalt vanaf het jaar na de schenking op papier. Je betaalt daardoor jaarlijks minder inkomstenbelasting.
• Je kinderen gaan (vaak) meer inkomstenbelasting betalen, omdat hun grondslag sparen en beleggen (belastbaar vermogen) stijgt.
• Schenk je meer dan de schenkvrijstellingen, dan moet je schenkbelasting betalen over het jaar waarin je de schenking op papier vastlegt.
• Betaal je jaarlijks 6% rente over de papieren schenking aan je kinderen en laat je de schenking vastleggen door een notaris, dan besparen je kinderen uiteindelijk ook erfbelasting over het geschonken bedrag: de papieren schenking telt dan niet mee bij de erfenis.
• Doe je de schenking op papier minstens 3 jaar voordat je wordt opgenomen in een zorginstelling? Dan telt het vermogen dat is geschonken op papier niet mee voor de berekening van de eigen bijdrage. Ook al staat het geld nog wel op je rekening.

Pas op als je vermogen vooral in je huis zit

Het is minder verstandig 'preventief' een schenking op papier te doen als je vermogen vooral in de eigen woning zit en je weinig spaargeld hebt. In dat geval gaat de heffing in box 3 bij jou niet omlaag door een schenking op papier, omdat je vermogen niet in box 3 zat. De eigen woning zit in box 1 en in die box verandert een schenking op papier niets. Maar een papieren schenking betekent wel dat het belastbare vermogen van je kinderen in box 3 toeneemt als zij meer bezitten dan het heffingsvrij vermogen.

De toekomstige besparing van erfbelasting en/of eigen bijdrage voor de zorginstelling weegt meestal niet op tegen een decennialang jaarlijks terugkerend inkomstenbelastingnadeel van de kinderen. Geen aanrader dus als je nog fit bent. Maar als je eenmaal (bijna) in een zorginstelling terechtkomt, is schenken op papier soms wél gunstig als je vermogen vooral in je huis zit.

Pas op: houd genoeg over voor jezelf

Het is onverstandig om zoveel weg te geven dat je er zelf door in de problemen komt. Met zo’n schenking op papier weet je zeker dat je niet afhankelijk wordt van je kinderen als je ineens meer geld nodig hebt voor boodschappen of zorg. Je kunt alsnog besluiten het geld zelf op te maken zonder dat zij je een strobreed in de weg kunnen leggen. Als je 6% rente overeenkomt over de vordering, kun je overigens wel in de knel komen met de betaling daarvan. Maar zo'n renteafspraak is helemaal niet nodig voor het verlagen van de eigen bijdrage voor de zorginstelling.

Voorkom dat kinderen meebetalen

De eigen bijdrage voor een verpleeghuis of verzorgingshuis is oneerlijk voor weduwes en weduwnaars met kinderen. Heeft de overleden partner geen testament? Dan krijg je de erfdelen van je kinderen op je rekening gestort. De kinderen krijgen een niet-opeisbaar deel van de erfenis. De langstlevende ouder mag het erfdeel van de kinderen (rentevrij) gebruiken. Dit vermogen telt mee bij je belastbare vermogen (grondslag uit sparen en beleggen). En dat is ongunstig voor je eigen bijdrage voor de zorginstelling.

Heb je geen ander vermogen dan de erfenis(sen) die je voor je kinderen beheert? Dan moet je met die erfenis(sen) je eigen bijdrage betalen. Extra wrang: over die erfenis(sen) voor je kinderen hebben zij al erfbelasting betaald.

Erfenis geven vóór opname in verpleeghuis

Heb je als langstlevende ouder genoeg aan je eigen bezittingen plús je eigen deel van de erfenis? Dan kun je besluiten de erfenis van de kinderen al eerder aan hen te geven. Je kinderen betalen dan wel schenkbelasting. Hoeveel dat is, zie je in het rekenvoorbeeld vruchtgebruik op belastingdienst.nl. Dat bedrag kan flink oplopen.

Testament maken of aanpassen

Je kunt ook in je testament opnemen dat je kind(eren) het kindsdeel van de erfenis kunnen opeisen zodra de langstlevende ouder wordt opgenomen in een verpleeghuis of verzorgingshuis. Je vermogen gaat op dat moment aan je kinderen zónder dat ze schenkbelasting moeten betalen. Het duurt dan wel 2 tot 3 jaar voordat je eigen bijdrage aan een verzorgingshuis of verpleeghuis daalt, omdat je eigen bijdrage is gebaseerd op je vermogen (en inkomen) van 2 jaar geleden.

Regel zaken vlak na overlijden van je partner

Ook als er géén testament is en je partner overlijdt, kun je nog voorkomen dat het vermogen van je kinderen later op kan gaan aan de eigen bijdrage die jij betaalt aan het verzorgings- of verpleeghuis. Tot 3 maanden na het overlijden kun je als de achterblijvende partner namelijk nog kiezen voor een directe verdeling met de kinderen. De 'wettelijke verdeling' wordt dan ongedaan gemaakt.
Natuurlijk moet je als langstlevende partner hier wel de financiële ruimte voor hebben. En je hoofd moet er ook maar naar staan om in de eerste 3 maanden na het overlijden van je partner na te denken over dit soort zaken.

Let op! Door de directe verdeling van de erfenis kan het zijn dat je kinderen, als beide ouders zijn overleden, meer erfbelasting hebben betaald dan wanneer je de wettelijke regeling had gevolgd. Laat je daarom adviseren door een notaris of belastingadviseur die gespecialiseerd is in nalatenschap.

Neem kleinkinderen op in testament

Je mag elk kleinkind €20.616 (2019) belastingvrij nalaten. Je kunt dit bedrag al 'geven' als de ene grootouder is overleden. De andere grootouder blijft beschikken over het geld. Dit doe je door de bepaling in een testament op te nemen dat het geld voor de kleinkinderen opeisbaar wordt na het overlijden van opa én oma.

Voordeel

Het erfdeel van kleinkinderen dat op de rekening staat van de ene grootouder als de ander is overleden, telt bij de grootouders mee als fiscale schuld in box 3. De grootouders betalen daardoor minder belasting. De ouders betalen wel (meer) inkomstenbelasting over het erfdeel van hun minderjarige kind. Gaat de grootouder later naar een verpleeghuis, dan is zijn eigen bijdrage lager door de schuld (voor zover de schulden hoger zijn dan €3100).

Tip! Sommige grootouders schenken de ouders jaarlijks een bedrag ter compensatie van de extra belasting die zij moeten betalen over het erfdeel van hun kinderen. Zo worden de ouders er ook niet slechter van.

Onbelast vermogen vergroten

Niet al je vermogen telt mee bij de berekening van de eigen bijdrage aan een verzorgingshuis. Alleen je belastbaar vermogen dat hoort bij de grondslag sparen en beleggen telt mee. Daaronder vallen spaargeld, een huis dat je verhuurt en beleggingen. Je kunt dat omzetten in vermogen dat niet tot de grondslag sparen en beleggen behoort, zoals kunst, een auto of een boot.

Heb je nog een leegstaand koophuis met een hypotheek in box 1? Los dan af op de hypotheek. Je grondslag sparen en beleggen wordt er lager door: je houdt minder spaargeld over. De aftrek voor de eigen woning neemt daardoor wel af, maar onder aan de streep ga je er toch op vooruit.

Koopwoning verkopen

Heb je een koopwoning? Dan schiet je eigen bijdrage voor een verpleeghuis of verzorgingshuis vaak omhoog. Want als je geld grotendeels in de stenen zit, telt je woning na een tijdje mee voor de berekening van de eigen bijdrage. Dat is niet meteen het geval. Staat de woning leeg als je naar een verzorgingshuis gaat? Dan gaat je koophuis pas 2 jaar na je vertrek van box 1 naar box 3. Vanaf de eerste januari daarna telt de waarde van de woning mee bij je belastbare vermogen (grondslag voor sparen en beleggen).

Omdat voor de berekening van de eigen bijdrage 2 jaar terug wordt gekeken, moet je dus pas 4 jaar na je vertrek naar het verzorgingshuis een hogere eigen bijdrage betalen door de eigen woning. Zit bijna al je vermogen in je huis, dan kun je een nieuwe hogere bijdragen misschien niet betalen. Je kunt dan je huis verkopen en een betalingsregeling aanvragen voor eigen bijdrage als je huis te koop staat.

Huis snel verkopen

Het nadeel van snel je huis verkopen is dat je eigen bijdrage voor een verzorgingshuis of verpleeghuis flink omhoog kan schieten. Stel: je gaat in 2019 in een zorginstelling wonen en nog datzelfde jaar verkoop je je huis. Vanaf 1 januari 2022 wordt je eigen bijdrage mede gebaseerd op de verkoopopbrengst van je eigen woning. Je eigen bijdrage kan dan omhoog gaan, soms met meer dan €10.000 per jaar.

Staat je huis leeg na je vertrek naar een verpleeghuis of verzorghuis, dan kun je de hypotheekrente nog 24 maanden aftrekken. Tenminste als de woning niet wordt verhuurd. De woning valt dan nog onder de eigenwoningregeling van box 1. Na 24 maanden gaat de woning naar box 3, en is bijvoorbeeld de rente niet meer aftrekbaar.

Zet je je vorige woning te koop? Dan valt het huis langer in box 1: namelijk 3 jaar na het jaar waarin je naar de zorginstelling bent vertrokken.

Voorbeeld
Stel: je gaat in februari 2019 in een zorginstelling wonen en laat je huis leeg achter. Dan valt je woning nog tot februari 2021 in box 1. Zet je het lege huis voor die tijd te koop? Dan valt het nog uiterlijk tot 1 januari 2023 in box 1, tenzij de verkoop eerder plaatsvindt natuurlijk. Is het huis eind 2022 nog niet verkocht? Dan valt het op 1 januari 2023 in box 3. Je gaat vervolgens pas 2 jaar daarna (op 1 januari 2025) de hogere eigen bijdrage betalen. Zo kun je een hogere eigen bijdrage over de verkoopwaarde van je woning uitstellen tot maximaal 5 à 6 jaar nadat je in de zorginstelling bent opgenomen. Maar je huis staat dan wel jarenlang leeg en je moet het ook onderhouden. Daarom kan verhuren of verkopen uiteindelijk toch voordeliger en/of zorgelozer zijn.

Oplevering koop na 1 januari

Verkoop je je huis en ben je van plan het huis op te leveren in de laatste maanden van het jaar? Overweeg de levering uit te stellen tot 1 januari. Dan houd je een jaar langer een lagere bijdrage. Je bespaart zo ook belasting over je vermogen.

Kies voor groene beleggingen

Investeren in groene beleggingen kan gunstig zijn voor de hoogte van je eigen bijdrage aan een verzorgingshuis of verpleeghuis. Groene beleggingen tellen niet mee met het vermorgen waarover je belasting betaalt. En daar kijkt het CAK naar bij het bepalen van de hoogte voor je eigen bijdrage. Nog een voordeel: groensparen levert belastingvoordeel op. Je krijgt extra heffingskorting en betaalt minder belasting over je vermogen. In 2019 geldt dat voor groene beleggingen tot een waarde van €58.540 en €117.080 als je een fiscaal partner hebt.

Lees ook:

• Hoe werkt groensparen?

• Geld schenken aan je (klein)kind