Tsunami van pakketjes leidt tot ravage 'achter' de douane

Stroom van goedkope pakketjes

Online shoppen is makkelijk en goedkoop. De stroom aan goedkope pakketjes naar de EU is dan ook niet meer weg te denken, helaas zorgt dit in Nederland voor flink wat problemen. Want 50% van alle pakjes uit China komt de EU binnen via Nederland en België. 

Televisieprogramma Nieuwsuur liet eerder al zien dat douaniers hierdoor veel werk hebben. En dat producten van grote platforms vaak niet voldoen aan EU-standaarden. We wilden deze problemen met eigen ogen zien en brachten zelf een bezoek aan Schiphol, ‘achter’ de douane.

Wat we zagen was een ravage. Door de enorme stroom aan pakketjes functioneert het systeem van afhandeling niet goed meer. Hierdoor is het voor de douane niet mogelijk om zendingen nog goed en efficiënt te controleren. En dat zorgt weer voor problemen op gebieden als productveiligheid, eerlijk ondernemen en duurzaamheid.

Met de inzichten van dit bezoek blijven we pleiten voor sterkere consumentenbescherming, slimme douaneregels en een duurzame online markt die wél aan Europese normen voldoet.

Consumenten en ondernemers kunnen alleen beschermd worden als de regels worden aangepast en gehandhaafd. Dat vraagt om duidelijke verantwoordelijkheden voor platforms en betaalbedrijven. Maar ook om voldoende middelen voor de douane en om Europese afspraken die écht werken in de praktijk.

Klein percentage wordt  gecontroleerd 

Op Schiphol krijgen pakketjes eerst een administratieve check. Kloppen de gegevens? Wie stuurt het pakket en zijn de ingevoerde gegevens aannemelijk? Een fiets van 0 kg? Daar is mogelijk iets niet in de haak. Daarna volgen risicobeoordelingen en steekproeven. Bij twijfel wordt een zending uitgepakt en getest. Dit kost tijd. En omdat het om miljoenen pakketjes per dag gaat is het percentage dat gecheckt kan worden klein.

In 2024 kwamen er naar schatting zo’n 12 miljoen kleine pakketten per dag de EU binnen. Dat is een enorme druk op de capaciteit. Als de douane meer gegevens ter beschikking zou hebben, zou dit de controles makkelijker en efficiënter maken. Denk bijvoorbeeld aan de transactiegegevens (aankoopprijs en verzendkosten) of een link naar het product op de webwinkel.

Ook wil de douane graag speciale opslagruimtes waar leveringen van 1 aanbieder samenkomen om controles te doen. Zo kunnen er echt goede controles gedaan worden voordat de producten weer worden verplaatst naar andere plekken.

Te veel risico’s voor productveiligheid

Consumenten mogen verwachten dat producten veilig zijn. Toch blijkt dat online verkochte artikelen vaak niet veilig genoeg zijn. Europese toezichthouders zien bijvoorbeeld dat veel spullen op webshops en platforms niet voldoen aan de chemische veiligheidsregels (REACH).

In een recent overzicht noemt BEUC dat 78% van gecontroleerde producten niet voldeed aan EU-regels. Ook toonde onderzoek naar Shein-artikelen aan dat sommige kinderproducten gevaarlijke stoffen bevatten. Dat soort ricico's wil je niet nemen. De douane wil daarom duidelijkere codes op alle producten. Zo weten ze precies wat er in een pakje zit.

Duurzaamheid: de verborgen kosten

De lage prijs van een item zegt niets over de werkelijke kosten voor het milieu. Veel zendingen gaan per vliegtuig en zorgen voor extra uitstoot. Ook het 'laatste stukje' bezorging in de stad en de berg verpakkingsmateriaal tellen mee. Producten met een korte levensduur worden snel afval. En de kosten en impact daarvan komen vaak bij samenleving en milieu te liggen.

Heel veel zendingen uit China

Het overgrote deel van de goedkope pakketjes komt uit China. Dat verklaart deels ook waarom Europese douanes het zo druk hebben en waarom eerlijke concurrentie onder druk staat. 50% van alle pakjes vanuit China komen Europa in via Nederland en België. Dit is is al heel lang zo, omdat de kosten voor vrachtvluchten hier relatief laag zijn. Reuters schat dat het percentage zendingen onder €150 dat uit China komt zeer groot is. Dit vergroot de uitdagingen bij controle en handhaving.

Nieuwe regels voor pakketten goedkoper dan €150

Er is nu een vrijstelling van invoerrechten voor pakketjes onder €150. Dat zorgt voor oneerlijke concurrentie. Deze vrijstelling maakt misbruik mogelijk. Sommige verkopers zetten bijvoorbeeld een te lage verkoopprijs op het pakket. De rest van hun inkomsten verstoppen ze in de verzendkosten.

De Europese Commissie wil deze vrijstelling schrappen én een (kleine) afhandelheffing invoeren. Zo kan de EU beter controleren of producten veilig zijn en of bedrijven zich aan de regels houden. Ook wil de Commissie meer en betere data‑uitwisseling en risicobeoordeling. Douaniers kunnen zo sneller ongezonde of onveilige zendingen onderscheppen. Dit zou moeten zorgen voor eerlijkere regels en een betere bescherming van consumenten.